ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΜΕ ΧΡΙΣΤΟ Π. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

Με τη χάρη του Θεού, ένα νέο βιβλίο εξεδόθη για τις ανάγκες των παιδιών κατά τους θερινούς μήνες.

Γραμμένο με πολλή αγάπη από τον Αιδεσιμολογιώτατο Πρωτοπρεσβύτερο π. Γεώργιο Χριστοδούλου, εφημέριο και υπεύθυνο Νεότητος του Ιερού Ναού Αγίας Σοφίας Νέου Ψυχικού, αποσκοπεί στη γνώση της Εκκλησιαστικής ζωής.

Στόχος του βιβλίου είναι τα παιδιά να περάσουν όμορφα και ανέμελα το καλοκαίρι τους μαζί με τον Χριστό. Το βιβλίο αυτό, με έναν τρόπο όμορφο και φυσικό, αποτελεί μια ουσιαστική κατήχηση σε βασικές αλήθειες της πίστεώς μας. Όπως για παράδειγμα για την Εξομολόγηση, τη Θεία Κοινωνία, την αναγκαιότητα της Προσευχής και του Εκκλησιασμού και προβάλλει μια ευλογημένη ιερατική μορφή και τον ακόμη πιο ευλογημένο και γλυκό τρόπο που ο ιερέας ποιμαίνει τα αρνία του Χριστού, όπως αναφέρει και στον πρόλογο του βιβλίου, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σισανίου & Σιατίστης κ. κ. Παύλος.

Το βιβλίο αποτελείται από εξήντα πέντε (65) έγχρωμες σελίδες με διαστάσεις 21× 28 και περιλαμβάνει πλούσια εικονογράφηση καθώς και ενότητες με δραστηριότητες και παιγνίδια έτσι ώστε τα παιδιά να περάσουν όμορφα το καλοκαίρι και παράλληλα να ωφεληθούν πνευματικά.

Το βιβλίο ενδείκνυται για ενθύμιο Κατηχητικών Σχολείων και Κατασκηνώσεων.

Η λιανική τιμή του βιβλίου είναι 6,90€

 ΘΑ ΤΟ ΒΡΕΙΤΕ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΪΤΗ Α.Ε, Ερμού 4, ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΤΤΙΚΗΣ – Τ.Κ. 144 52, ΤΗΛ: 210 3476090,         E-MAIL: g.saitis@saiti.gr

***

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Ο π. Γεώργιος Χριστοδούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Μετά τις σπουδές του στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, συνέχισε στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών. Έχει μετεκπαιδευτεί και εξειδικευθεί στο Εργαστήριο Νευροψυχολογίας του τμήματος Ειδικής Αγωγής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στην Ειδική Αγωγή και την Ψυχολογία. Παράλληλα έκανε την πρακτική του άσκηση στην Παιδοψυχιατρική κλινική του νοσοκομείου Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού». Είναι διπλωματούχος καθηγητής Βυζαντινής Μουσικής και έχει διδάξει σε διάφορες Σχολές και Ωδεία της Αθήνας. Σήμερα υπηρετεί ως υπεύθυνος Νεότητας στον Ιερό Ναό Αγίας Σοφίας στο Νέο Ψυχικό έχοντας ιδρύσει Σχολή Βυζαντινής Μουσικής για ενήλικες, πρότυπο παιδικό τμήμα Β.Μ. στο οποίο διδάσκει ο ίδιος καθώς και Κοινωνικό Φροντιστήριο. Επίσης έχει δημιουργήσει διαδραστικά προγράμματα για τα Σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Είναι νυμφευμένος με την Αγαθή Μάγγανου και πατέρας ενός τέκνου.

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΜΕ ΧΡΙΣΤΟ(ΒΙΝΤΕΟ)

ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΟΡΩΔΙΑ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ Ν. ΨΥΧΙΚΟΥ

ΠΡΩΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΕΩΝ 2011

ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Ι.Ν ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΨΥΧΙΚΟΥ

ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Ι.Ν ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΨΥΧΙΚΟΥ

ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Ι.Ν ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΨΥΧΙΚΟΥ

ΝΑΥΠΛΙΟ ΙΟΥΛΙΟΣ 2010 - ΝΕΑΝΙΚΗ ΕΚΔΡΟΜΗ Ι. Ν. ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΨΥΧΙΚΟΥ

ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ Ι.Ν ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ Ν. ΨΥΧΙΚΟΥ

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΓΛΥΦΑΔΑΣ ΜΕ ΤΗ ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΒΟΥΛΑΣ

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΙΟΣ 2010

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ

Πομάκοι Θράκης: Δεν θέλουμε να μάθουμε τουρκικά κύριε πρωθυπουργέ - η κατάντια μας...

Δεν θέλουμε να μάθουμε τουρκικά κύριε πρωθυπουργέ

Επιστολή του Πολιτιστικού Συλλόγου Πομάκων Ξάνθης.
Επιστολή διαμαρτυρίας προς τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου και την υπουργό Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου απέστειλαν τα μέλη του πολιτιστικού συλλόγου Πομάκων νομού Ξάνθης, τονίζοντας πως το επίσημο ελληνικό κράτος τους υποχρεώνει να μάθουν τουρκικά, μία γλώσσα που όπως τονίζουν «δεν θα χρησιμοποιήσουμε ποτέ». 

Μεταξύ άλλων στην επιστολή τους τονίζουν:
«Το ελληνικό κράτος, παραβιάζοντας θεμελιώδη δικαιώματα που παρέχει το Σύνταγμά του και οι ευρωπαϊκές συνθήκες, αλλά και τα άρθρα 40 και 45 της συνθήκης της Λοζάνης, τα οποία παρέχουν στις μουσουλμανικές μειονότητες της Ελλάδας το δικαίωμα «να ποιώνται ελευθέρως εν αυτοίς χρήσιν της γλώσσης των», στερεί από μας και τα παιδιά μας όχι μόνο το δικαίωμα της εκπαίδευσης στην μητρική μας γλώσσα, αλλά ακόμη και το πλέον στοιχειώδες δικαίωμα της αποκλειστικής εκπαίδευσης στην επίσημη γλώσσα του, την ελληνική, και μας επιβάλλει την υποχρεωτική εκπαίδευση σε μία ξένη γλώσσα, την οποία δεν μιλούμε και δεν επιθυμούμε να χρησιμοποιούμε, δηλαδή την τουρκική», τονίζουν τα μέλη του συλλόγου και προσθέτουν: «Εδώ και πολλές δεκαετίες συντελείται εις βάρος μας μία μορφωτική, γλωσσική και πολιτισμική γενοκτονία. Μία γενοκτονία εις βάρος αυτών των ανθρώπων, μεταξύ των οποίων ανήκουν και τα μέλη του συλλόγου μας, που έχουμε το θάρρος να αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Πομάκοι της Ελλάδας».
Και συνεχίζουν λέγοντας ότι ζητούν το αυτονόητο, δηλαδή όπως αναφέρουν ζητούν «Tο δικαίωμα ο γιος μας ο Μεχμέτ να μαθαίνει ό,τι μαθαίνει ο γιος σας ο Νίκος. Ζητάμε η κόρη μας η Φατμέ, όταν θα δώσει εξετάσεις για να περάσει στο ελληνικό πανεπιστήμιο, να έχει τις ίδιες γνώσεις, δεξιότητες και προοπτικές που θα έχει η κόρη σας η Άννα. Πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει αυτό τώρα, όταν στα πιο ευαίσθητα και κρίσιμα μαθησιακά χρόνια τους τα παιδιά μας διδάσκονται μια γλώσσα που δεν μιλούν και δεν θα την χρησιμοποιήσουν ποτέ στο σπίτι και στο πανεπιστήμιό τους;».

Οι αλήθειες για τα δημόσια σχολεία στα Πομακοχώρια με αριθμούς
Στην επιστολή του το Δ.Σ. του συλλόγου θυμίζει το παράδειγμα των δημόσιων (μη μειονοτικών) γυμνασίων και λυκείων στα Πομακοχώρια, για τα οποία όπως αναφέρεται, «ενώ ξεκίνησαν με 15 μαθητές και πόλεμο από πολλές πλευρές, τα σχολεία αυτά κατά το σχολικό έτος 2008-9 είχαν:
Γυμνάσιο Σμίνθης 145 μαθητές
Γυμνάσιο Γλαύκης 140 μαθητές
Λύκειο Γλαύκης 150 μαθητές
Τεχνικό Λύκειο Γλαύκης 60 μαθητές
Γυμνάσιο Θερμών 25 μαθητές
με αποτέλεσμα να μην επαρκούν οι κτιριακές εγκαταστάσεις τους. Η σιωπηλή ή φανερή, σκόπιμη ή μη σκόπιμη, άρνηση ή αδράνεια του υπουργείου Παιδείας, των αρμοδίων φορέων της Α/βάθμιας Εκπαίδευσης και εν τέλει του ελληνικού κράτους της στοιχειώδους δημοτικής εκπαίδευσης των παιδιών μας αποκλειστικά στην ελληνική γλώσσα ή στην ελληνική και στην πομακική ως μητρική τους, αποτελεί στην πραγματικότητα άρνηση του δικαιώματος αυτοπροσδιορισμού των Πομάκων, του δικαιώματός μας στην παιδεία και στην μόρφωση, της αξιοπρέπειάς μας ως πολιτών αυτής της χώρας. Γι’ αυτό πρέπει η ελληνική Πολιτεία να βρει τον τρόπο και τα μέσα να αλλάξει άμεσα αυτήν την κατάσταση και να ικανοποιήσει τα δίκαια αιτήματά μας.

Δεν αρνούμαστε σε κανέναν από τους Πομάκους της πατρίδας μας το δικαίωμα να στέλνει τα παιδιά του στα μειονοτικά σχολεία για να μορφώνονται και στην τουρκική γλώσσα, ακόμη και εάν αυτός δεν την μιλά στο σπίτι του, εφόσον φυσικά επιθυμεί εκπαίδευση και στην τουρκική γλώσσα. Ζητούμε όμως και εμείς από το ελληνικό κράτος, αλλά και από όλους τους συμπατριώτες μας μουσουλμάνους και μη, πομακόφωνους, τουρκόφωνους και ελληνόφωνους, ανεξάρτητα αν οι ίδιοι αισθάνονται φυλετικά Έλληνες, Τούρκοι ή Πομάκοι, να σεβαστούν το δικαίωμά μας να μορφώνονται τα παιδιά μας αποκλειστικά στην ελληνική γλώσσα ή στην ελληνική και στην μητρική μας γλώσσα, την πομακική. Όποια δικαιώματα απολαμβάνουν και ζητούν οι τουρκόφωνοι μουσουλμάνοι της Ελλάδας για την γλώσσα και παιδεία τους, τα ίδια δικαιώματα ζητούμε και εμείς για τους πομακόφωνους μουσουλμάνους της Ελλάδας, μία μεγάλη μερίδα των οποίων εκπροσωπούμε.

Τι ζητούν οι Πομάκοι της Ξάνθης
1. Την ίδρυση δημόσιων, μη μειονοτικών, σχολείων σε όλα τα πομακοχώρια και την παράλληλη λειτουργία τους με τα μειονοτικά. Τελικός στόχος της ελληνικής Πολιτείας θα πρέπει να είναι να προσφέρει σε κάθε Πομάκο, ανεξάρτητα του τι αισθάνεται φυλετικά, το δικαίωμα να επιλέξει την γλώσσα στην οποία θα μορφωθεί το παιδί του. Έτσι, όσοι γονείς επιθυμούν αποκλειστικά ελληνική Παιδεία για τα παιδιά τους, θα μπορούν να τα στέλνουν στο δημόσιο σχολείο και όσοι θέλουν να μορφωθούν τα παιδιά τους και στα τουρκικά, να τα στέλνουν στο υπάρχον μειονοτικό.
2. Την εισαγωγή στα δημόσια δημοτικά σχολεία της Θράκης της διδασκαλίας του Κορανίου για τους μουσουλμάνους μαθητές.
3. Την γενίκευση της προσχολικής αγωγής στην ελληνική γλώσσα, με την ίδρυση παιδικών βρεφονηπιακών σταθμών και δημόσιων νηπιαγωγείων σε όλα τα πομακοχώρια.
4. Την άμεση λειτουργία των τεσσάρων δημόσιων ελληνόφωνων δημοτικών σχολείων, που ορθώς έπραξε και ίδρυσε ο προκάτοχός σας στο υπουργείο Παιδείας στα τέσσερα πομακοχώρια της ορεινής Ξάνθης. Αναμένουμε από εσάς την υλοποίηση της λειτουργίας των τεσσάρων αυτών σχολείων που έχουν συσταθεί.
5. Την άμεση ικανοποίηση του αιτήματος των κατοίκων της Μάνταινας, που εκκρεμεί από το 2006, για ίδρυση δημόσιου (μη μειονοτικού) σχολείου.
6. Την δημιουργία πιλοτικών σχολείων, όπου τα παιδιά θα διδάσκονται την μητρική τους γλώσσα (πομακική) και πολιτισμό, παράλληλα με την ελληνική. Η καταγραφή της έχει ήδη προχωρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό, ενώ σήμερα πλέον υπάρχουν και Πομάκοι, αλλά και μη Πομάκοι (χριστιανοί) εκπαιδευτικοί, με γλωσσολογική παιδεία και επαρκή γνώση της πομακικής γλώσσας, οι οποίοι μπορούν να αναλάβουν το έργο της διδασκαλίας της στα σχολεία, έστω και μέσω πιλοτικών προγραμμάτων. Στα ίδια σχολεία να χρησιμοποιείται η πομακική, παράλληλα με την ελληνική κατά την υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σχολικών δραστηριοτήτων.
7. Την επίσημη και συστηματική καταγραφή της πομακικής γλώσσας από το ελληνικό κράτος, από επιτροπή επιστημόνων που διαθέτουν την σχετική παιδεία και γνώση, με την επίσημη καθιέρωση ειδικού αλφαβήτου, με βάση το ελληνικό αλφάβητο, προκειμένου να διδαχθεί στα σχολεία, αλλά και να χρησιμοποιείται δημόσια παράλληλα με την ελληνική, για να καλύψει τις ανάγκες διγλωσσίας. Στην καταγραφή της πομακικής μπορούν και πρέπει να συμμετέχουν και αρμόδια τμήματα πανεπιστημιακών ιδρυμάτων (Α.Π.Θ., Δ.Π.Θ., ΕΠΑΘ).
8. Την συνεργασία της ελληνικής Πολιτείας με τον σύλλογό μας για την επίσημη καταγραφή και είσοδο της πομακικής γλώσσας στα σχολεία και στην δημόσια ζωή του τόπου, στην θέση της τουρκικής γλώσσας. Ο σύλλογός μας έχει υπόψη του κατάλληλα εκπαιδευμένα πρόσωπα και μπορεί να υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις στην ελληνική Πολιτεία για την υλοποίηση του σκοπού αυτού και είναι έτοιμος να συνεργαστεί μαζί της, προσφέροντας κάθε δυνατή βοήθεια.
9. Τον σεβασμό της Συνθήκης της Λωζάνης από το ελληνικό κράτος για την θρησκευτική (και όχι εθνική) μουσουλμανική μειονότητα των Πομάκων της Ελλάδας. Συγκεκριμένα το άρθρο 40 της συνθήκης προβλέπει: «Οι Τούρκοι υπήκοοι, οι ανήκοντες εις μη μουσουλμανικάς μειονότητας, … θα έχωσι ιδίως ίσον δικαίωμα να συνιστώσι, διευθύνωσι και εποπτεύωσι … σχολεία και λοιπά εκπαιδευτήρια, μετά του δικαιώματος να ποιώνται ελευθέρως εν αυτοίς χρήσιν της γλώσσης των…». Εξάλλου το άρθρο 45 της ίδιας συνθήκης προβλέπει: «τα αναγνωρισθέντα διά των διατάξεων του παρόντος τμήματος δικαιώματα εις τας εν Τουρκία μη μουσουλμανικάς μειονότητας, αναγνωρίζονται υπό της Ελλάδος εις τας εν τω εδάφει αυτής ευρισκομένας μουσουλμανικάς μειονότητας». Μητρική γλώσσα είναι για μας τα πομακικά, και όχι τα τουρκικά, που μας έχουν επιβληθεί. Μέχρι να αρχίσει η διδασκαλία της μητρικής μας γλώσσας δεν επιθυμούμε να την αντικαταστήσει καμία άλλη γλώσσα εκτός από την ελληνική.

Το υπόμνημα που υπογράφουν για το διοικητικό συμβούλιο του πολιτιστικού συλλόγου Πομάκων Νομού Ξάνθης ο πρόεδρος Ταχήρ Κόντε, η γραμματέα Αλιέ Εφέντη και ο ταμίας Χαμδή Εφέντη, κοινοποιήθηκε επίσης στους, αντιπρόεδρο της Κυβερνήσεως Θεόδωρο Πάγκαλο, γενική γραμματέα Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας - Θράκης Θεοδώρα Κόκλα, πρόεδρο Ν.Δ. Αντώνη Σαμαρά, γεν. γραμματέα ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα, πρόεδρο ΛΑ.Ο.Σ. Γιώργο Καρατζαφέρη, πρόεδρο Συνασπισμού Αλέξη Τσίπρα, πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων, Φίλιππο Πετσάλνικο, βουλευτή ΠΑΣΟΚ Ξάνθης Σωκράτη Ξυνίδη, βουλευτή ΠΑΣΟΚ Ξάνθης Τσετίν Μάντατζη, βουλευτή Ν.Δ. Ξάνθης Αλέξανδρο Κοντό, Καπνεργατών.

Πηγή: XRONOS.GR Κομοτηνής

Η φορολόγηση της Εκκλησίας-απάντηση στην εκπομπή Καλημέρα Ελλάδα

Κύριε Παπαδάκη

Με όλο το σεβασμό σε σας, η Εκκλησία είναι ολόκληρη η Ελλάδα σχεδόν. Το φιλανθρωπικό της έργο δεν είναι μεγάλο, είναι ανεκτίμητο.
Γνωρίζω ότι αυτό δεν θα διαβαστεί ποτέ, τουλάχιστον για να γνωρίζετε εσείς και οι άνθρωποι με τους οποίους συνεργάζεστε. Εκκλησία είναι το σύνολο. Κληρικοί, Αρχιερείς και Λαϊκοί όλοι μαζί αποτελούμε την Εκκλησία.
Μήπως οι Ιερείς δεν είναι Έλληνες φορολογούμενοι; Και φόρο πληρώνουμε και παιδιά έχουμε και δύσκολα τα βγάζουμε. Δεν θα δείτε όμως σύλλογο Ιερέων να διαδηλώνει στους δρόμους, γιατί όταν επιλέξαμε το ράσο γνωρίζαμε και τις θυσίες. Οι ιερείς όμως θα αγωνιστούν για το έργο της Εκκλησίας. Τα χρήματα της Εκκλησίας τα δίνει ο απλός κόσμος και εμπιστεύεται Αυτήν για να τα διαχειριστεί. Όταν έρθει η κυρία "Μαρία" να μας πει θέλω να διαθέσω 50 ευρώ για το φιλόπτωχο, εμείς θα γνωρίζουμε μέσα μας ότι ένα μέρος από τα χρήματα αυτά θα πάει στο Κράτος; Πώς το αντέχει μια συνείδηση αυτό;
Κύριε Παπαδάκη επανέρχομαι, όλοι έχουμε λίγη αγάπη μέσα μας, αλλά εσείς της τηλεόρασης λόγω του ανταγωνισμού και της τηλεθέασης...κάπου τη μειώνεται.
Για να μη μένουν λοιπόν ασάφειες θα σας δώσω παράδειγμα και με το παγκάρι.

Ένα παγκάρι θα βγάλει 3.500 ευρώ περίπου το μήνα σε μία "πλούσια" ενορία που ανήκω και εγώ-βορείων προαστίων. Άλλες βγάζουν και 500 ή και 100 ευρώ.
Αυτά δεν είναι για τους ιερείς. Οι ιερείς ουδέποτε παίρνουν χρήματα από το παγκάρι.
Υπάρχει Ταμίας του Ναού συν το εκκλησιαστικό συμβούλιο(επίτροποι) που μετράνε τα χρήματα.
3.500 το άθροισμα... πρέπει να βγάλουν τα έξοδα του Ναού...4 ψάλτες, οι τρείς οικογενειάρχες και ο ένας φοιτητής. Ποσό 2.000 ευρώ. Νεωκόροι 2 οικογενειάρχες επίσης, 1.700 ευρώ....νομίζω πως ξεπεράσαμε τα έσοδα από το παγκάρι. Ακίνητα δεν έχει ο ναός παρά ένα γηροκομείο στα μπετά που πασχίζουμε να το συνεχίσουμε.
Να περάσουμε και στα τρέχοντα έξοδα; ΔΕΗ,ΟΤΕ,ΕΥΔΑΠ συντηρήσεις κ.ο.κ.
Τι θα κάνουμε; θα κόψουμε από τους οικογενειάρχες ψάλτες, νεωκόρους ή από τον φοιτητή;
Οι ιερείς έχουν σταθερό μισθό 800 ευρώ(600+200). Ξέρω τί σκέφτεστε,"τυχερά";300-400 ευρώ Μάιο με Οκτώβριο(λόγω Μυστηρίων)στην Ενορία που βρίσκομαι επαναλαμβάνω, που έχει μυστήρια.
Κόβονται αποδείξεις; Ναι ακόμα και για τα 20ευρώ που αφήνει κάποιος για το μυστήριο, έχω δει να αφήνουν και 300ευρώ για να είμαστε δίκαιοι. 3 φορές μάλιστα.
Δεν έχουμε ακόμα ίδρυμα αλλά ταΐζουμε καθημερινά 50 ανθρώπους. Δόξα τω Θεώ ο κόσμος έχει κριτήρια και βοηθάει.
Πείτε μου τί δεν μπορείτε να καταλάβετε από όλα αυτά να σας το διευκρινίσω ακόμη περισσότερο.
Οι ιερείς, οι ψάλτες, οι νεωκόροι φορολογούνται και είναι και οικογενειάρχες. Αυτή είναι η Εκκλησία μας.
Έλληνες φορολογούμενοι Πολίτες. Στα μυστήρια επίσης για να μην αφήνουμε αναπάντητα....δεν δίνει κανείς τίποτα σε κανέναν ιδιαιτέρως. Ίσως αυτό να συνέβαινε παλιότερα. Τώρα όμως δεν συμβαίνει.
Να σας πω και ένα συμβάν. Κάποτε ήρθε ένας κουμπάρος και άφησε 50 ευρώ για το Μυστήριο. Κόψαμε βέβαια απόδειξη, βγήκε από το γραφείο και άρχισε να διαλαλεί..."πωπώ με γδύσανε " και άλλα. Το άκουσε ο ιερέας και αφού βρήκε την απόδειξη με το όνομα του κουμπάρου βγήκε έξω και την έδειξε σε όλους. Αυτά συμβαίνουν.
Οι ιερείς αφουγκράζονται τον πόνο των ανθρώπων καθημερινά και βοηθάνε αθόρυβα.
Αυτά που δείχνουν καθημερινά οι τηλεοράσεις δεν είναι τίποτα μπροστά σε αυτά που ακούμε και βιώνουμε. Ο ανθρώπινος πόνος φτάνει εκεί που κανείς δεν μπορεί να φανταστεί. Οι ιερείς όλα αυτά τα σηκώνουν και αποφορτίζουν τους ανθρώπους για να μπορέσουν να αντέξουν. Οι ιερείς όμως είναι και αυτοί άνθρωποι πόσο να αντέξουν.
Ας αναλάβει το Κράτος ένα μέρος των ιδρυμάτων της Εκκλησίας να ηρεμήσει και Εκείνη λίγο.
Αν δεν τάιζε 1600 μετανάστες στην Κουμουνδούρου καθημερινά(εκτός των συσσιτίων των ενοριών σε κάθε γειτονιά της Αθήνας) η Εκκλησία μας έτσι ώστε και αυτοί οι άνθρωποι να αισθάνονται ένα ψήγμα ζεστασιάς και αγάπης, θα είχαμε άλλα.
Όταν ένας άνθρωπος πεινάει...τί θα κάνει κύριε Παπαδάκη και δεν έχει να δώσει τίποτα στα παιδιά του;

Ένας ανώνυμος Κληρικός.

Νεανική-Φοιτητική Σύναξη Αγίας Σοφίας Νέου Ψυχικού

Τετάρτη και ώρα 19:30 με 21:30

στο κέντρο Ενοριακής Αγάπης

(απευθύνεται σε νέους και νέες μεταλυκειακής ηλικίας)

19:30 έως 21:00 θέμα συζήτησης

21:00 μικρό Απόδειπνο

Λεμεσού Αθανάσιος."Κτυπούν την καρδιά της Ορθοδοξίας

Το μεγαλύτερο όπλο στον άνθρωπο είναι η αλήθεια, και, όταν κανείς έχει την αλήθεια μαζί του, μπορεί και να αγωνίζεται και να παραμένει όρθιος σε όλη αυτή την καταιγίδα του ψεύδους»... Λόγια του Γέροντα Αθανάσιου,
που υπήρξαν, αρχήθεν, ο σηματωρός της πνευματικής του πορείας.

-Με αυτά οδηγό, όρθιος «σ' όλη αυτή την καταιγίδα του ψεύδους» που μαίνεται γύρω μας, μιλά για την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου και το φερόμενο ως σκάνδαλο της εκκλησιαστικής περιουσίας της, την εμπειρία της μοναστικής ζωής, τον καρπό της οποίας γεύτηκε με «νηφάλιο μέθη», αλλά και την εν τω κόσμω διακονία της Εκκλησίας, σε μια εποχή που είδε όλες τις αλήθειες να καταρρέουν, πάρεξ την αλήθεια που είναι ο ίδιος ο Χριστός, όπως λέει ...;

-Γέροντα, εσείς έχετε μια βαθιά πνευματική σχέση με το Άγιον Όρος και ειδικότερα με την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου. Θα σας ζητούσα, αν μπορείτε, να καταθέσετε, κατ' αρχάς, τα συναισθήματά σας και, κατά δεύτερον, την εκτίμησή σας, για όλα αυτά που συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα, με επίκεντρο την περιουσία της Μονής.

-Από το 1987 ήμουν ανάμεσα στους πρώτους μοναχούς που επάνδρωσαν την ιερά μονή Βατοπαιδίου. Έτσι γνωρίζω τα πράγματα πολύ καλά, και τον υπεράνθρωπο αγώνα που κάναμε, προκειμένου η μονή αυτή να αναστηθεί και να μετατραπεί από ιδιόρρυθμος, σε κοινόβια. Με τον πατέρα Εφραίμ είμαστε φίλοι και γνωριζόμαστε από τα μαθητικά μας χρόνια ...;

-Γνωριστήκαμε πρώτη φορά το 1973, στην ιερά μονή Σταυροβουνίου, και έπειτα αναπτύξαμε μια στενή φιλική σχέση. Παρακολουθώντας όλον αυτόν τον θόρυβο, πραγματικά λυπάμαι πάρα πολύ, διότι γίνεται μια αδικία εις βάρος της μονής Βατοπαιδίου, και η κορυφαία αδικία γίνεται εις βάρος του Ηγουμένου Εφραίμ. Ο οποίος, παρουσιάζεται, ούτε λίγο ούτε πολύ, σαν ένας αδίσταχτος οικονομικός εγκληματίας, που μόνο σκοπό της ζωής του έχει τον πλουτισμό, την άνεση και την καλοπέραση.
Πράγματα που ουδόλως ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Αυτό το τόσο σοβαρό θέμα, αφ' ης στιγμής το εξετάζει η δικαιοσύνη, έπρεπε τα ΜΜΕ να το χειριστούν με περισσότερη ευθύνη και σύνεση. Γιατί να βιαστούμε εμείς να βγάλουμε συμπεράσματα ή να καταδικάζουμε ή να στιγματίζουμε ανθρώπους, τη στιγμή που του θέματος έχει επιληφθεί η δικαιοσύνη; Ας αφήσουμε τη δικαιοσύνη να αποφανθεί. Και, είμαι βέβαιος, πως δεν θα αποδειχθεί τίποτε από όλες αυτές τις κατηγορίες, γιατί δεν είναι έτσι που έχουν γίνει τα πράγματα.

-Όμως, όλην αυτήν την ψυχική ταλαιπωρία που προκαλούμε στους μοναχούς, οι οποίοι, βεβαίως, ως πνευματικοί, θα την αντιπαρέλθουν πνευματικά, αλλά και την ψυχική οδύνη που προκαλείται σε εκατομμύρια ψυχές πιστών, την υπολογίζουν αυτοί που καλλιεργούν το θέμα αυτό; Υπολογίζουν την τεράστια ζημιά που κάνουν στις ψυχές των νέων ανθρώπων; Αλλά, κι αν ακόμη υποπτευθεί κανείς ότι κάποιο λάθος έχει γίνει, γιατί δεν περιμένουν τη δικαιοσύνη να αποφανθεί; Όμως, εδώ εγείρεται και ένα άλλο θέμα: Προς τι όλη αυτή η προβολή και η διαφήμιση του κακού;

Πλήττουν την Ορθοδοξία

-Για ποιο λόγο, κατά τη γνώμη σας, ασκείται αυτή η πολεμική; Πού αποσκοπεί; Έχει στόχο την ίδια την Εκκλησία, το Άγιον Όρος, την παράδοση του μοναχισμού εν γένει, την ιερά μονή Βατοπαιδίου ή κάποια πρόσωπα;

-Θεωρώ ότι, κατ' αρχάς, το θέμα έχει και πολιτικές διαστάσεις. Αυτό είναι ξεκάθαρο και το αντιλαμβάνεται κανείς παρακολουθώντας καθημερινά τα γενόμενα στις εκπομπές στα ΜΜΕ. Αλλά, πέραν τούτου, είναι και μια πολεμική, η οποία αποσκοπεί στο να πλήξει την Ορθόδοξη Εκκλησία κτυπώντας κατ' ευθείαν στο κέντρο της Ορθοδοξίας, που είναι το Άγιον Όρος. Η αλήθεια είναι ότι, η ιερά μονή Βατοπαιδίου, στην αγιορείτικη πολιτεία κατέχει μιαν από τις πρώτες θέσεις.

-Ως μοναστήρι και ως αδελφότητα, είναι το μεγαλύτερο. Αριθμεί πέραν των 110 μοναχών, έχει ένα τεράστιο κοινωνικό, φιλανθρωπικό, πνευματικό και ιεραποστολικό έργο, ακτινοβολεί το φως της Ορθοδοξίας στα πέρατα του κόσμου, και προσελκύει πολλούς ανθρώπους, που αναζητούν εκεί ανάπαυση και γαλήνη. Από τους πιο απλούς μέχρι τους πιο ισχυρούς, μέχρι και βασιλείς την επισκέπτονται. Αναρωτήθηκε κανείς, γιατί πάνε εκεί αυτοί οι άνθρωποι;

-Έχουν στα παλάτια τους όλες τις ανέσεις. Η απάντηση είναι ότι πάνε εκεί, γιατί αναζητούν και βρίσκουν πνευματική τροφή. Όλα αυτά φαίνεται ότι ενοχλούν κάποιους, οι οποίοι δεν θέλουν η Εκκλησία να έχει λόγο.

-Κυκλοφορούν, στα ΜΜΕ, συνεχώς αντικρουόμενες πληροφορίες, οι οποίες δημιουργούν μια πολύ συγκεχυμένη εικόνα, για το εάν η Μονή ενήργησε νόμιμα ή παράνομα, παρότι, όπως υποστηρίζει η μοναστική Αδελφότητα του Βατοπαιδίου, διεκδίκησε, με βάση έγγραφους τίτλους και νόμιμα μέσα, την περιουσία της ...;

-Το μοναστήρι δεν ενήργησε παράνομα. Με αποφάσεις υπουργικές και δικαστικές, διεκδίκησε την ανταλλαγή της περιουσίας του με το Ελληνικό Δημόσιο, μάλιστα έπειτα από πρωτοβουλία του ίδιου του κράτους. Πού έγκειται το κακό, και ποια είναι η παρανομία; Το να συναντήσεις έναν υπουργό για κάποιο θέμα που σε αφορά είναι αξιόμεμπτο ή σημαίνει ότι υπάρχει δολοπλοκία; Αν είναι έτσι, τότε να μην έχουμε καμιά σχέση με τις κυβερνήσεις ούτε με τους υπουργούς. Πού αλλού θα αποταθεί ένας Ηγούμενος, για τέτοιου είδους θέματα, εκτός από ένα θεσμικό εκπρόσωπο του κράτους; Πού βρίσκεται, λοιπόν, το μεμπτόν;

Η εκκλησιαστική περιουσία

-Αναπτύσσεται μια έντονη επιχειρηματολογία στην Ελλάδα, και από αρθρογράφους αλλά και από πολιτικά πρόσωπα, ότι πρέπει να επανεξεταστεί το θέμα της εκκλησιαστικής περιουσίας, καθώς και το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας. Πιστεύετε ότι το θέμα του Βατοπαιδίου είναι μια έμμεση οδός, ώστε να τεθούν τέτοιου είδους ζητήματα;
-Δρυός πεσούσης, πας ανήρ ξυλεύεται, λέει ένα σοφό γνωμικό. Ανοίγοντας το θέμα της περιουσίας του Βατοπαιδίου, αυτοί που το θέτουν οπωσδήποτε θίγουν και όλα αυτά τα ζητήματα, σε μια προσπάθεια να προσποριστούν οφέλη. Σίγουρα, θα ακούσουμε πάρα πολλά πράγματα. Αλλά, ένα πράγμα πρέπει να ξέρουμε: Ότι η Εκκλησία ζει χωρίς περιουσία, ο λαός, όμως, δεν ζει χωρίς Εκκλησία. Και αυτό έπρεπε να το ξέρουν πολύ καλά.

-Η Εκκλησία στην ιστορία της και φτωχή υπήρξε και ακτήμων υπήρξε και καταδιωγμένη υπήρξε, αλλά ουδέποτε έπαψε να υπάρχει. Και αν η Εκκλησία έχει κάποια περιουσία, δεν την έχει για να ζούνε οι άνθρωποί της με χλιδή, αλλά για να αντεπεξέρχεται στο μεγάλο έργο το οποίο επιτελεί. Ειδικώς, στην Ελλάδα, δεν υπάρχει καθόλου μεγάλη εκκλησιαστική περιουσία. Πολλές μητροπόλεις και πολλές μονές είναι πάμπτωχες, αλλά και στην Κύπρο, όπου θεωρούμε ότι η Εκκλησία έχει σημαντική περιουσία, εκτός από δυο-τρεις εκκλησιαστικούς οργανισμούς, οι υπόλοιποι αγωνιζόμαστε να επιβιώσουμε και να ανταποκριθούμε στο έργο που έχουμε να επιτελέσουμε.

-Η πραγματικότητα δεν είναι έτσι όπως τη διαζωγραφίζουν μερικοί. Έχουμε μεγάλες ανάγκες, τεράστιες υποχρεώσεις, και δεν μπορούμε να αντεπεξέλθουμε μόνο με τα υπάρχοντα έσοδα.

-Αδικαιολόγητες αντιδράσεις

-Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει μια μακραίωνη παράδοση μοναστικής εμπειρίας, με μεγάλες ασκητικές μορφές, που κόσμησαν τόσο την ίδια, όσο και τον πολιτισμό μας γενικότερα. Σήμερα, ωστόσο, καλλιεργείται μια καχυποψία όσον αφορά το μοναχισμό. Άλλωστε, και εσείς ο ίδιος προσωπικά έχετε γίνει στόχος αρκετών επιθέσεων, όσον αφορά αυτό το θέμα. Τι απαντάτε σ' αυτά;

-Ο μοναχισμός δεν είναι ένα φαινόμενο του 20ού αιώνα, αλλά υπάρχει από τη στιγμή που ο Χριστός ενανθρωπίστηκε. Ο ίδιος ο Χριστός έκανε την πρώτη μοναστική αδελφότητα με τους αγίους Αποστόλους, και διακόνησε ως πατέρας πνευματικός ανάμεσά τους. Στη συνέχεια, κυρίως όταν έπαψαν οι διωγμοί, από τον 3ο αι. και μετά, οργανώθηκε ο μοναχισμός, και είχαμε μια ολόκληρη χορεία οσίων, ασκητών και αγίων, οι οποίοι κόσμησαν, πράγματι, την Εκκλησία μας.

-Αντιδράσεις και καχυποψίες υπήρχαν πάντα. Έχουμε αναφορές στο Γεροντικό, στα έργα του Ιερού Χρυσοστόμου κ.ά., που μιλούν για αντιδράσεις γονέων, κτλ. Μπορούμε να πούμε πως οι αντιδράσεις προέρχονται από δύο κατηγορίες ανθρώπων: η πρώτη, που είναι και η πλέον συμπαθής, είναι οι άνθρωποι που έχουν κάποιον δικό τους, συνήθως το παιδί τους, ο οποίος αποφασίζει να αφιερώσει τη ζωή του στο Θεό και εντάσσεται σε μια μοναστική κοινότητα.

-Στη Μονή Μαχαιρά, όπου υπάρχουν σήμερα γύρω στους 25 μοναχούς, μόνο για δυο-τρεις περιπτώσεις είχαμε τέτοιες αντιδράσεις. Οι υπόλοιποι είτε ήρθαν με την ευχή των γονιών τους, είτε ήρθαν με κάποιες επιφυλάξεις από την πλευρά των γονέων, οι οποίοι, βεβαίως, σεβάστηκαν την επιλογή των παιδιών τους. Η άλλη κατηγορία είναι αυτοί οι οποίοι, εκμεταλλευόμενοι τον πόνο των ανθρώπων αυτών και την πικρία τους, επειδή τα παιδιά τους έχουν επιλέξει στη ζωή τους ένα δρόμο που οι ίδιοι δεν ήθελαν, χρησιμοποιούν αυτήν την ευκαιρία, για να κτυπήσουν το μοναχισμό και την Εκκλησία, γιατί, ουσιαστικά, ενοχλούνται από την παρουσία των μοναχών και των μοναστηριών.

-Γι' αυτό, αν προσέξει κανείς, στα άρθρα που γράφουν, δεν κρίνουν ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά βάλλουν γενικά κατά του μοναχισμού και της Εκκλησίας. Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις, που γονείς, οι οποίοι αρχικώς είχαν αντιδράσει στην επιλογή των παιδιών τους να γίνουν μοναχοί, στη συνέχεια, έγιναν οι ίδιοι ένθερμοι θιασώτες του μοναχισμού και εντάχθηκαν και οι ίδιοι σε μια μοναστική κοινότητα. Βέβαια, ο μοναχός έχει ως αρχή του να ζει έξω από τον κόσμο, να ζει μέσα στην προσευχή και την ταπείνωση, οπότε είναι ευκολότερο στον καθένα να ασχολείται με τη ζωή του.

-Εάν, όμως, ένας άνθρωπος επέλεγε να πάει μόνος του να ζήσει σ' ένα έρημο χωριό, μακριά από τον κόσμο, καλλιεργώντας ένα χωράφι, θα γίνονταν η επιλογή και η ζωή του, αντικείμενο σχολιασμού, ειρωνείας και κατασυκοφάντησης; Δεν είναι ύβρις να λες ότι ένας άνθρωπος που επέλεξε να γίνει μοναχός είναι πλανεμένος, ψυχοπαθής και θύμα άλλων ανθρώπων; Επειδή οι μοναχοί, λόγω ταπεινότητας, δεν υπερασπίζονται τον εαυτό τους, συνεχίζουν να γίνονται θύματα αυτής της κατασυκοφάντησης. Σήμερα, ζούμε σε μια εποχή που ακόμη και τα ζώα και τα φυτά έχουν δικαιώματα, και αρνούμαστε σ' έναν άνθρωπο, μορφωμένο και ενήλικα, να επιλέξει ο ίδιος τον τρόπο ζωής του;

Ελεύθερη η επιλογή του μοναχού

-Θεωρείτε ότι αυτό συνιστά αναίρεση της προσωπικής ελευθερίας;

-Βεβαίως είναι αναίρεση της προσωπικής ελευθερίας. Ποιος επιτρέπει στους άλλους να αμφισβητούν και να αναιρούν τις επιλογές και την ελευθερία του;

-Πρόσφατα, ο Μητροπολίτης Κύκκου ανέφερε ότι, από τους νέους που προσέρχονται στη μονή, ζητώντας να γίνουν μοναχοί, αποδέχεται μόνον αυτούς που πάνε με τους γονείς τους και έχουν την απόλυτη συγκατάθεσή τους. Θα θέλατε να το σχολιάσετε;

-Σέβομαι το μητροπολίτη Κύκκου, τον αγαπώ και τον εκτιμώ, αλλά δεν νομίζω ότι μπορείς να περιμένεις από έναν άνθρωπο 25, 30, 35 χρονών να έρθει στο μοναστήρι με τη συνοδεία και τη συγκατάθεση των γονιών του. Ας το παραλληλίσουμε αυτό με μιαν άλλη κατάσταση: Εδώ στη μητρόπολη έρχονται καθημερινά πολλοί νέοι, για να βγάλουν άδεια γάμου. Θα έπρεπε να τους λέω ότι πρέπει να φέρουν και τους γονείς τους μαζί ή να τους ρωτώ, αν οι γονείς τους το εγκρίνουν, για να τους εκδώσω άδεια;

-Υπάρχουν, πολύ συχνά, περιπτώσεις γονέων, που έρχονται στη μητρόπολη και μου λένε ότι δεν θέλουν ο γιος τους να παντρευτεί την τάδε γυναίκα, ή η κόρη τους τον τάδε άντρα, είτε γιατί είναι ...; μαύροι είτε γιατί δεν είναι καλής ηθικής ποιότητας κτλ. Μα δεν γίνονται αυτά τα πράγματα. Δεν μπορεί να αρνηθείς στον άλλο, τη στιγμή μάλιστα που το προνοεί ο νόμος, το δικαίωμα να παντρευτεί. Και, στο κάτω - κάτω, αν αποτύχει ένας μοναχός, αποτυγχάνει μόνον ένας άνθρωπος. Αν αποτύχει, όμως, ένας γάμος, αποτυγχάνει μια ολόκληρη οικογένεια, ένας ολόκληρος κόσμος.

-Αφού λοιπόν στο θέμα του γάμου η Εκκλησία δεν υποχωρεί και αποδέχεται το νόμιμο της ηλικίας χωρίς να ζητά τη γονική συγκατάθεση, γιατί να το ζητούμε αυτό στο μοναχισμό; Βεβαίως, κατανοώ απολύτως τους γονείς που αντιδρούν. Όμως, από την άλλη, δεν μπορούμε να αφαιρέσουμε το δικαίωμα σ' έναν ενήλικα άνθρωπο, που η πολιτεία τού παρέχει κάθε νόμιμο δικαίωμα να έχει και να διαθέτει την ελευθερία του, να επιλέγει τον τρόπο ζωής του.

-Έχετε βιώσει, όπως όλοι οι μοναχοί, όλη την πνευματική, ψυχική και σωματική δοκιμασία

από την οποία διέρχεται ένας μοναχός.

-Υπάρχει, όμως, μια έντονη επιχειρηματολογία από αρκετούς, σύμφωνα με την οποία, πολλοί μοναχοί, παραμένουν στα μοναστήρια, έστω κι αν δεν μπορούν να ανθέξουν το βάρος της μοναστικής ζωής, επειδή αποξενώνονται από την εν τω κόσμω ζωή τους, τους φίλους, τις δραστηριότητές τους, τη δουλειά τους, κτλ., και εξαρτώνται αποκλειστικά από τους πνευματικούς τους.Με αποτέλεσμα, στο τέλος, να αποπροσανατολίζονται από τον πραγματικό στόχο του μοναχού, που είναι η διά της ταπεινώσεως θέωσις.Πώς το σχολιάζετε;

-Το μόνο που έχω να πω γι' αυτό είναι να επισκεφθούν οι άνθρωποι τα μοναστήρια. Να πάνε στο Άγιον Όρος, να πάνε και στα μοναστήρια της Κύπρου, και αν διαπιστώσουν ότι οι μοναχοί είναι αποπροσανατολισμένοι και καταναγκασμένοι να ζουν εκεί, είμαι δεκτικός να το ακούσω. Εγώ έζησα τόσα χρόνια στα μοναστήρια, αλλά τέτοιες καταστάσεις δεν είδα. Είχαμε περιπτώσεις μοναχών, που κάποια στιγμή διέκοψαν τη μοναχική εμπειρία και επέστρεψαν στον κόσμο, χωρίς κανένα πρόβλημα.

-Ποτέ δεν εμποδίσαμε κάποιον να φύγει, αν το ήθελε. Αντιθέτως, υπήρξαν περιπτώσεις, που παροτρύναμε ανθρώπους να εγκαταλείψουν το μοναστικό βίο, όταν διαπιστώσαμε ότι δεν μπορούσαν να γίνουν μοναχοί. Ενθαρρύναμε την επιστροφή τους στον κόσμο. Αλλά δεν έμεινε ποτέ μοναχός με το ζόρι στο μοναστήρι, γιατί, απλούστατα, δεν μπορεί να γίνει αυτό.

-Ποιος άνθρωπος μπορεί να μείνει εξαναγκαστικά, μέσα στο πλαίσιο μιας τόσο σκληρής και επίμοχθης ζωής;

-Οι μοναχοί είναι ελεύθεροι άνθρωποι, και μιλούν με τον καθένα ελεύθερα. Κανείς ποτέ δεν τους απαγόρευσε να φύγουν, αν το ήθελαν. Αλλά, το να αντιμετωπίζουμε τους μοναχούς με αυτήν τη νοοτροπία, είναι απαράδεκτο.

-Δεν πρόκειται για έναν ή δύο ανθρώπους. Μιλάμε για ολόκληρες κοινότητες, για ανθρώπους μορφωμένους και καλλιεργημένους πνευματικά.
Εφημερίδα "Σημερινή" (Μιχάλης Παπαδόπουλος)

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ (μεγαλώνει ασθενή παιδιά)

Στη χώρα του, τη Μεγάλη Βρετανία, ο βιολόγος δρ Αρικ Σίγκμαν θεωρείται ο υπ' αριθμόν ένας εχθρός της τηλεόρασης. Προειδοποιεί ότι η υπερβολική έκθεση σ' αυτήν μπορεί να προκαλέσει τα παιδιά από μαθησιακές δυσκολίες μέχρι ορμονικές διαταραχές και αυτισμό. Κι έχει και τα στοιχεία που το αποδεικνύουν. Μια συνέντευξη που θα σας κάνει να αναρωτηθείτε πόσες ώρες τηλεόραση είδαν σήμερα τα παιδιά σας...

Η μεγαλύτερη απειλή για τη δημό­σια υγεία, ο πιο σοβαρός υγειο­νομικός κίνδυνος της εποχής μας, ειδικότερα για τα παιδιά, είναι η τηλεόραση, λέει ρητά ο δρ Αρικ Σίγκμαν στα πολυάριθμα άρθρα, τις συνεντεύξεις και τις διαλέξεις του για «το πιο αποσιωπημένο σκάνδαλο υγείας της σύγ­χρονης εποχής». Το 2005 εκδόθηκε στη Βρε­τανία το βιβλίο του Remotely Controlled («Τη­λεχειριζόμενοι: πώς η τηλεόραση καταστρέφει τη ζωή μας»), το οποίο όμως, αν και εξαι­ρετικά καυστικό, δεν προκάλεσε τόσες αντι­δράσεις όσες ένα άρθρο του που δημοσιεύθηκε φέτος στο έγκριτο επιστημονικό περιοδι­κό Biologist του Συλλόγου των Βρετανών Βιο­λόγων. Υπό τον εύγλωττο τίτλο «Οπτικό βουντού: οι βιολογικές επιπτώσεις της τηλεθέασης», ο Σίγκμαν παραθέτει 15 παθολογικές καταστάσεις που συνδέονται με την παρακολούθηση τηλεόρασης κατά την παιδική ηλικία. Το πολυσέλιδο αυτό άρθρο έγινε είδηση και πολλές εφημερίδες ανά τον κόσμο -και στην Ελλάδα- παρουσίασαν σε περίληψη τα κύρια σημεία του. Ο δρ Σίγκμαν δεν είναι ένας προφήτης που κατέβηκε από το βουνό με την πρόθεση να σώσει την ανθρωπότητα από τις βλαβερές συνέπειες της τηλεόρασης. Ο ίδιος παραδέ­χεται ότι το ενδιαφέρον του δεν είναι ακαδη­μαϊκό. Αυτό που αρχικά τον θορύβησε ήταν η ηλικίας δυόμισι χρόνων κορούλα του, η οποία μια ωραία πρωία άρχισε να μιλάει σαν μεθυ­σμένος γέρος και να γελάει βραχνά, καθώς αντέγραφε μηχανικά τη φωνή ενός χαρακτή­ρα δημοφιλούς καρτούν. Ενώ το άρθρο του στον Biologist στηρίζεται αποκλειστικά στην επιστημονική βιβλιογραφία και ακολουθεί τους αυστηρούς κανόνες τεκμηρίωσης του πε­ριοδικού, στο βιβλίο του ο Σίγκμαν αναφέρει παραδείγματα από την πείρα του ως πατέρα μικρών παιδιών που μεγαλώνουν χωρίς τηλε­όραση (μόνο τα Σαββατοκύριακα βλέπουν επι­λεγμένες παιδικές ταινίες σε dvd), αλλά και ως περιηγητή, καθώς συχνά ταξιδεύει σε πολλές περιοχές της Ασίας και της Αφρικής, παρατη­ρώντας από πρώτο χέρι την επίδραση της τηλεόρασης στην κοινωνία, ιδίως στις χώρες όπου το Μέσο αυτό εισήχθη σχετικά πρό­σφατα. Η βασική διαπίστωσή του είναι ότι πα­ντού τείνει να επικρατήσει μια εθισμένη στην τηλεόραση κουλτούρα, όπου το «μένω μέσα» είναι το καινούργιο «βγαίνω έξω». «Η τηλεόραση είναι μια πολιτιστική δύ­ναμη που από ιστορική άποψη είναι συγκρί­σιμη μόνο με τη θρησκεία», λέει χαρακτηρι­στικά. «Η τηλεόραση είναι Το Κατεστημένο. Είναι βασικό στοιχείο της υποδομής μιας κοινωνίας, είναι το κεντρικό νευρικό σύστημα του πολιτισμού μας, γι' αυτό η επίδρασή της υπερ­βαίνει τους διαχωρισμούς ανάμεσα σε Αριστερά και Δεξιά, συντήρηση και πρόοδο.»

Το κουτί της Πανδώρας;

Ούτε ένας ούτε δύο, αλλά δεκαπέντε είναι οι κίνδυνοι από την υπερβολική τηλεθέαση για την υγεία των παιδιών, των εφήβων και των ενηλίκων, σύμφωνα με τα στοιχεία που συ­γκέντρωσε ο Αρικ Σίγκμαν: παχυσαρκία, πρό­ωρη εφηβεία (ιδίως στα κορίτσια), εξασθένη­ση του ανοσοποιητικού συστήματος, προ­βλήματα καρδιάς, αδυναμία συγκέντρωσης της προσοχής (SDAS), μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχές ύπνου, Αλτσχάιμερ, μυωπία, αρ­γός μεταβολισμός, αυτισμός, διαβήτης τύπου 1, ορμονικές διαταραχές, μείωση της σεξουα­λικής επιθυμίας, αλλαγές στα κύτταρα του δέρ­ματος. Οι νέες μελέτες που επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες του δρος Σίγκμαν παίρνουν τη μορ­φή χιονοστιβάδας. Π.χ., τρεις μήνες μετά το άρθρο του στον Biologist, μια άλλη επιστη­μονική δημοσίευση έκανε το γύρο του κό­σμου, αυτή τη φορά στο Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine. Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον Φρέντερικ Ζίμερμαν και οι συνεργάτες του πήραν τηλε­φωνικές συνεντεύξεις από περίπου χίλιους γονείς παιδιών ηλικίας 2 - 24 μηνών, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν μορφω­μένοι και ευκατάστατοι. Σύμφωνα με αυτήν την έρευνα, το 90% των παιδιών κάτω των 2 χρόνων και το 40% των βρεφών κάτω των 3 μηνών είναι τακτικοί τηλεθεατές. Στην ηλικία των 3 μηνών βλέπουν λιγότερο από μία ώρα την ημέρα, αλλά μέχρι να κλείσουν τα 2 έτη ξε­περνούν τη μιάμιση ώρα την ημέρα, ενώ το 29% των γονέων πιστεύουν ότι τα «βρεφικά» τηλεοπτικά προγράμματα συμβάλλουν στην πνευματική ανάπτυξη των παιδιών τους. Μό­λις πριν από λίγες ημέρες, δημοσιεύθηκαν στην αμερικανική επιθεώρηση Pediatrics τα ευρήματα αντίστοιχης έρευνας για την παιδική τηλεθέαση, που εκπονήθηκε από τη Σχο­λή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς σε δείγμα 2.700 οικογενειών. Σύμφωνα με αυτήν, τα νήπια κάτω των πέντε ετών που βλέπουν τηλεόραση πάνω από δύο ώρες την ημέρα διατρέχουν σοβαρότερο κίν­δυνο να εμφανίσουν προβλήματα συμπερι­φοράς, αδυναμίες επικοινωνίας και διαταρα­χές ύπνου - εν τούτοις, αν στην ηλικία των πέ­ντε περιορίσουν την τηλοψία τα συμπτώματα μπορεί να αναστραφούν.

Η ηλεκτρονική μπέιμπι σίτερ

Η τηλεόραση είναι ελκυστική, γλυκιά και εθιστική όπως η σοκολάτα, μας λέει ο Αρικ Σί­γκμαν. Επιστήμονες έχουν παρατηρήσει βρέ­φη μερικών εβδομάδων, ξαπλωμένα ανάσκε­λα στο πάτωμα, που γυρίζουν το λαιμό τους μέχρι και 180 μοίρες για να δουν την ανοιχτή τηλεόραση. Εδώ και μία 25ετία διεξάγονται έρευνες που δείχνουν ότι τα ίδια τα μορφολο­γικά χαρακτηριστικά του Μέσου και όχι το περιεχόμενο του προγράμματος προκαλεί την ανταπόκριση του τηλεθεατή. Ακόμα και η πα­θητική τηλεθέαση, δηλαδή η παρουσία ενός ανοιχτού δέκτη στο δωμάτιο, μπορεί να προ­καλέσει διαταραχές ύπνου σε παιδιά 5-6 ετών. Σκοπός του Αρικ Σίγκμαν δεν είναι να μας προκαλέσει πανικό, αλλά να κατανοήσουμε «πως η τηλεόραση υποκαθιστά πολλά ζωτικά, θετικά πράγματα που κάνουν τα άτομα πιο ευ­τυχισμένα, πιο λεπτά, πιο υγιή, πιο ολοκληρωμένα». Μας υπενθυμίζει ότι για πρώτη φορά στην ιστορία του ανθρώπου, τα παιδιά μαθαίνουν τις περισσότερες ιστορίες όχι από τους γονείς, τον παππού και τη γιαγιά, το σχολείο ή την εκκλησία, αλλά από μια ομά­δα μακρινών επιχειρήσεων που έχουν κάτι να πουλήσουν. Η τηλεόραση έχει γίνει μόνιμο μέ­λος της οικογένειας. Αν όμως δεν αναθρέ­ψουμε εμείς οι ίδιοι τα παιδιά μας, προειδο­ποιεί ο Σίγκμαν, «κάποιος άλλος σε μια γυά­λινη οθόνη θα το κάνει. Και αυτός ο άλλος μάλ­λον δεν θα είναι η Μαίρη Πόπινς»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Κύριε Σίγκμαν, μήπως υπερβάλλετε; Είναι τόσο τρομακτικά αυτά που περιγράφετε στο βιβλίο και στα άρθρα σας, που θυμίζουν θε­ωρία συνωμοσίας.

Μα αυτά που περιγράφω δεν είναι αποκυήματα της φαντασίας μου, αλλά στηρίζονται σε δεκάδες ακαδημαϊκές με­λέτες και πρακτικά επιστημονικών συ­νεδρίων απ' όλο τον κόσμο. Εγώ απλώς συγκέντρωσα το υλικό, το μελέτησα, το ταξινόμησα και το παρουσίασα στο κοι­νό. Και αν θεωρούμαι «τεχνοφοβικός» ή «εχθρός της τηλεόρασης», τότε ο χαρακτηρισμός αυτός θα πρέπει να συ­μπεριλάβει και τους εκατοντάδες επι­στήμονες και πανεπιστημιακούς που έχουν επισημάνει τους κινδύνους τους οποίους περιγράφω.

Τότε γιατί αρκετοί σας αντιμετωπίζουν με τόσο σκεπτικισμό;

Γιατί λέω πράγματα δυσάρεστα για κάτι που είναι ευχάριστο, εθιστικό και πανίσχυρο. Κάτι ανάλογο συνέβαινε και με τις καπνοβιομηχανίες, που επί πολ­λές δεκαετίες λοιδορούσαν τις προει­δοποιήσεις των επιστημόνων για τις ολέ­θριες επιπτώσεις που έχει το κάπνισμα στην υγεία.

Δηλαδή, θα πρέπει να ζήσουμε χωρίς τηλε­όραση για να έχουμε την υγειά μας;

Οχι, απλώς υποστηρίζω ότι όπως έχουν τεθεί όρια στη χοληστερίνη, στην κατανάλωση αλκοόλ ή στο χρόνο έκθε­σης μας στον ήλιο, έτσι πρέπει να τεθούν κάποια χρονικά όρια στο πόση τηλεόρα­ση βλέπουμε ημερησίως, ιδίως όσον αφο­ρά τα παιδιά.

Πότε η τηλεθέαση είναι «υπερβολική»;

Μέχρι την ηλικία των 2 ίσως και των 3 χρόνων, τα παιδιά δεν πρέπει να βλέ­πουν καθόλου τηλεόραση. Μία ώρα την ημέρα για παιδιά άνω των πέντε, αλλά ποτέ συσκευή τηλεόρασης στο παιδικό δωμάτιο. Οσο για τους ενηλίκους, το όριο μετά το οποίο αυξάνονται οι κίν­δυνοι της εμφάνισης παθήσεων βρίσκε­ται πολύ πιο κάτω από τον βρετανικό μέ­σο όρο της ημερήσιας τηλεθέασης που ξεπερνά τις τέσσερις ώρες.

Πώς αποδεικνύεται ότι η τηλεόραση είναι υπεύθυνη για τις παθολογικές καταστάσεις, αφού οι ίδιοι λόγοι που οδηγούν, π.χ., στην παχυσαρκία, οδηγούν ταυτόχρονα και στην πολύωρη τηλεθέαση;

Κάθε άλλο παρά παραβλέπω την επί­δραση και άλλων παραγόντων, όπως είναι το μορφωτικό επίπεδο μιας οικογένειας, το εισόδημά της ή οι δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου. Ομως έχουν συγκε­ντρωθεί πάρα πολλές ανησυχητικές εν­δείξεις που επιβάλλουν την άμεση συστηματική, διεπιστημονική μελέτη αυτών των επιπτώσεων και την ανάγκη να τεθεί ένα Ημερήσιο Επιτρεπτό Οριο Τηλεθέασης. Σε αντίθεση με άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την ψυχική και τη σωματική υγεία ενός παιδιού, όπως γενετική προ­διάθεση, φτώχεια, θάνατος ή διαζύγιο στην οικογένεια, και οι οποίοι δεν μπορούν να ελεγχθούν, η τηλεθέαση μπορεί εύκολα να ελεγχθεί με το κουμπί on/off.

Δεν έχει σημασία τι προγράμματα βλέπου­με; Στο βιβλίο σας περιγράφετε την επί­δραση της τηλεόρασης στον τρόπο που μιλάμε, στη γλώσσα του σώματος, στην καθη­μερινή συμπεριφορά, στη σεξουαλική ζωή.

Είναι αυτονόητο ότι έχει σημασία και τι βλέπουμε, όμως οι βιολογικές επιπτώ­σεις τις οποίες περιγράφω είναι ανεξάρτητες από το περιεχόμενο των τηλεοπτι­κών προγραμμάτων. Δείτε το αλλιώς και αναρωτηθείτε όχι μόνο τι μας προσφέρει η τηλεόραση -και είναι αλήθεια ότι κάποια προγράμματα έχουν κάτι να μας προσφέ­ρουν- αλλά το διαφυγόν κέρδος, τι χάνου­με βλέποντας τηλεόραση. Και αυτό συνή­θως αποσιωπάται. Σε όλο τον βιομηχανι­κό κόσμο, η τηλεόραση ροκανίζει το με­γαλύτερο μέρος του χρόνου μας μετά την εργασία και τον ύπνο. Ενας 75χρονος Βρε­τανός έχει ξοδέψει 12 χρόνια από τη ζωή του βλέποντας τηλεόραση, ενώ ένα εξά­χρονο παιδί έχει ήδη περάσει ένα έτος από τη ζωή του μπροστά στην τηλεόραση. Σή­μερα ένα παιδί έχει περισσότερη οπτική επαφή με την οθόνη της τηλεόρασης ή του υπολογιστή απ' ό,τι με τους γονείς του.

Ομως σήμερα πολλά παιδιά ξοδεύουν πε­ρισσότερο χρόνο μπροστά στον υπολογιστή παρά στην τηλεόραση.

Αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι τα βιντεοπαιχνίδια είναι μια δραστηριότητα λι­γότερο παθητική απ' ό,τι η παρακολούθη­ση τηλεόρασης, οι επιπτώσεις στην υγεία είναι παρόμοιες. Δεν είναι τυχαίο το γεγο­νός ότι σήμερα στα ακριβά ιδιωτικά αμε­ρικανικά σχολεία η χρήση των υπολογιστών είναι πιο περιορισμένη απ' ό,τι στα δημό­σια όπου συχνά η οθόνη δεν συμπληρώνει, αλλά υποκαθιστά τον δάσκαλο.

Κάποιοι λένε ότι η εκστρατεία σας ενάντια στην τηλεόραση εκφράζει τον αιώνιο φόβο του παλιού απέναντι στο καινούργιο. Το ραδιόφωνο, ακόμα και τα πρώτα τυπωμέ­να βιβλία της εποχής του Γουτεμβέργιου είχαν στην αρχή αντιμετωπιστεί με δυσπιστία και εχθρότητα.

Συνήθως κάθε νέα μορφή λαϊκής τέ­χνης δέχεται επικρίσεις, όπως έχει συμβεί με τα λαϊκά ρομάντζα, το τσίρκο, τον κι­νηματογράφο, τη ροκ μουσική, τα κόμικς. Ομως η τηλεόραση δεν μπορεί να συγκρι­θεί με κανένα Μέσο που έχει εμφανιστεί μέχρι τώρα. Και μόνο ο χρόνος που αφιε­ρώνουμε μπροστά στην τηλεόραση, οι βιο­λογικές επιδράσεις της τηλεθέασης -για να μην αναφερθώ στις κοινωνικές- είναι χωρίς προηγούμενο. Δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης. Η τηλεόραση είναι ποιοτικά διαφορετική από ένα βιβλίο, ένα δίσκο μουσικής ή ένα κόμικ. Πολλοί λένε «έβλεπα πολλή τηλεόραση στα νιάτα μου και δεν έπαθα τίποτα», όμως η τηλεόραση σήμερα είναι πολύ διαφορετική απ' ό,τι πριν από 30 χρόνια.

Το άρθρο σας στο Biologist προκάλεσε πο­λύ περισσότερες αντιδράσεις απ' ό,τι το βι­βλίο σας, αν και στο βιβλίο σας είστε πολύ πιο αναλυτικός και παραθέτετε πλουσιότε­ρη βιβλιογραφία.

Δεν λέω τίποτα διαφορετικό απ' ό,τι στο βιβλίο μου. Το άρθρο αυτό εγκρίθηκε από δύο κριτές, όπως συμβαίνει για κάθε επιστημονική δημοσίευση, και κάθε φρά­ση μου είναι τεκμηριωμένη. Πρέπει όμως να ξέρετε ότι δυσκολεύτηκα πολύ να βρω εκδότη για το βιβλίο μου.

Πού, στη Βρετανία; Μα στη χώρα σας και σε όλο τον κόσμο εκδίδονται αμέτρητα βιβλία που ασκούν πολύ πιο επιθετική κριτική στην τηλεόραση, πώς είναι δυνατόν να ενόχλησε ειδικά το δικό σας;

Εννοείτε πολύ πιο επιθετική κριτική από κοινωνιολογική, πολιτική, ιδεολογι­κή άποψη. Εγώ, αν και δεν παραβλέπω αυ­τές τις διαστάσεις, εστιάζω στις βιολογι­κές, νευρολογικές και ψυχολογικές επι­πτώσεις. Και αυτός νομίζω είναι ο λόγος που θεωρούμαι ενοχλητικός. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι η βιομηχανία των εκδό­σεων συνδέεται με τη βιομηχανία των ΜΜΕ και ειδικά της τηλεόρασης, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις επιστημόνων που η έρευνά τους χρηματοδοτείται έμ­μεσα από τη βιομηχανία της τηλεόρασης ή των computer games. Ωστόσο, εγώ δεν λέω στο κοινό να πιστέψει εμένα, αλλά να λάβει σοβαρά υπόψη τις συλλογικές με­λέτες επιφανών επιστημόνων στους το­μείς της δημόσιας υγείας, της παιδιατρι­κής, της ψυχιατρικής, της οικογενειακής ιατρικής και της ψυχολογίας, δηλαδή αν­θρώπων που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην προστασία των παιδιών και της δη­μόσιας υγείας.

Λύση οι δημιουργικές ασχολίες

Εχουν ανταπόκριση οι επισημάνσεις σας;

Ναι, αλλά όχι στο επίπεδο της κυβέρ­νησης. Συχνά με καλούν και δίνω διαλέ­ξεις σε σχολεία, σε πανεπιστήμια, σε ενώ­σεις γονέων και καθηγητών. Τώρα ετοι­μάζω ένα βιβλίο που απευθύνεται σε γο­νείς με πρακτικές συμβουλές για το πώς μπορούν τα παιδιά τους να ζήσουν χωρίς τη διαρκή παρουσία της τηλεόρασης.

Μα μπορεί ο γονέας, ιδίως ο εργαζόμενος, που έχει περιορισμένο ελεύθερο χρόνο, να παίξει το ρόλο του παιδαγωγού και του συ­ντρόφου του παιδιού στο παιχνίδι;

Αυτό που προσπαθώ να δείξω είναι πως μπορούν να δημιουργηθούν οι προϋ­ποθέσεις για τη δημιουργική και ευχάρι­στη αυτοαπασχόληση των παιδιών χωρίς τη συνεχή παρουσία του γονέα. Και αυτό είναι πολύ πιο εύκολο απ' ό,τι νομίζουμε, καθώς τα παιδιά έχουν τεράστια ικανότη­τα προσαρμογής.

Γιατί στο βιβλίο σας λέτε ότι το «λιγότερο εί­ναι περισσότερο» και ότι δεν πρέπει να φο­βόμαστε την πλήξη;

Πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί απέ­ναντι στον πληθωρισμό των ερεθισμάτων και των παιχνιδιών που προσφέρουμε στα παιδιά. Το μεγάλο πλήθος των αντικειμέ­νων και των εντυπώσεων προκαλεί στα παιδιά σύγχυση και αδυναμία συγκέντρω­σης. Ας αναγνωρίσουμε στα παιδιά το δι­καίωμα στην πλήξη ή μάλλον στο δικαίω­μα να βρίσκουν μόνα τους τους τρόπους για να ξεφεύγουν από την πλήξη. Ζούμε στον πολιτισμό της επιτάχυνσης και θεω­ρούμε υποχρέωσή μας να υποβάλουμε τα παιδιά σε έναν καταιγισμό ερεθισμάτων, μόνο που συχνά έτσι ακρωτηριάζουμε τη φαντασία και την επινοητικότητα τους. Ξέρετε, τα παιδιά είχαν την ικανότητα να ονειροπολούν και να πλάθουν τους δικούς τους κόσμους πολύ προτού ανακαλυφθεί η τηλεόραση.

Τηλεορασόπληκτα (και) τα Ελληνόπουλα

Το 1996 -1997, την πρώ­τη σεζόν για την οποία διαθέτουμε στοιχεία, κά­θε Ελληνόπουλο 4-14 ετών έβλεπε 148 λεπτά, περίπου δυόμισι ώρες την ημέρα τηλεό­ραση. Μέσα σε μία δεκαετία ο μέσος ημερήσιος χρόνος τηλεθέασης αυξήθηκε κατά 17 λε­πτά: σύμφωνα με τις μετρήσεις της AGB για τη σεζόν 2005 -2006, κάθε παιδί καθημερινά περνάει 165 λεπτά μπροστά στην τηλεόραση. Για την περυσινή σεζόν, αυτός ο ημερήσιος χρόνος εμφανίζεται ελαφρώς μειωμένος κατά τέσσερα λεπτά (161 λεπτά), όπως μειωμένος κατά ένα (1) λεπτό σε σχέση με το 2005 - 2006 είναι ο χρόνος που αφιερώνει στην τηλεόραση το σύνολο του πληθυσμού (από 249 σε 248 λεπτά). Ωστόσο, οι πολύ μικρές αυξομειώσεις δεν αναιρούν τη γενική τάση, που εί­ναι ανοδική. Οσον αφορά τις προτιμήσεις των παιδιών για τις διάφορες τυπολογίες προγράμματος, τα στοιχεία για το 2005 - 2006 δεί­χνουν ότι οι μικροί τηλεθεατές βλέπουν παιδικές εκπομπές, αλλά όχι μόνον: οι ελληνικές κω­μικές σειρές έρχονται πρώτες στη λίστα των προτιμήσεών τους, υψηλές θέσεις κατέχουν τα τηλεπαιχνίδια, η «ελαφρά ψυ­χαγωγία» και τα ριάλιτι, ενώ πολ­λά παιδιά βλέπουν και σαπου­νόπερες, ελληνικές και λατινο-­αμερικανικές. Το ανησυχητικό δεν είναι μόνον τα καταμετρημένα 165 ή 161 λε­πτά, αλλά και το γεγονός ότι πολλά παιδιά «βιδώνονται» μπροστά σε μια γυάλινη οθόνη (της τηλεόρασης ή του υπολογι­στή) βλέποντας dvd ή παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια - και ο χρόνος αυτός δεν καταγράφε­ται, τουλάχιστον με τις μέχρι σή­μερα δυνατότητες μέτρησης. Με άλλα λόγια, η υιοθέτηση νέ­ων τεχνολογιών δεν μετέβαλε τις συνήθειες τηλεθέασης ούτε των παιδιών ούτε των ενηλίκων.

(Πηγή: Ένθετο περιοδικό της Καθημερινής 21/10/2007)

* ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

Τό στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται, οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε, ἀναζωσάμενοι τόν καλόν τῆς νηστείας ἀγῶνα. Οἱ γάρ νομίμως ἀθλοῦντες, δικαίως στεφανοῦνται. Καί ἀναλαβόντες τήν πανοπλίαν τοῦ Σταυροῦ, τῶν ἐχθρῶν ἀντιμαχησόμεθα, ὡς τεῖχος ἄρρηκτον κατέχοντες τήν Πίστιν, καί ὡς θώρακα τήν προσευχήν, καί περικεφαλαίαν τήν ἐλεημοσύνην. Ἀντί μαχαίρας τήν νηστείαν, ἥτις ἐκτέμνει ἀπό καρδίας πᾶσαν κακίαν. Ὁ ποιῶν ταῦτα, τόν ἀληθινόν κομίζεται στέφανον, παρά τοῦ Παμβασιλέως Χριστοῦ, ἐν τῆ ἡμέρα τῆς Κρίσεως.

Η

Μεγάλη Σαρακοστή είναι ένα πνευματικό ταξίδι με προορισμό το Πάσχα. Ένα ταξίδι εσωτερικής μεταστροφής και αναζήτησης, με έντονο το στοιχείο της χαρμολύπης. Η χαρά και η λύπη εδώ δεν είναι δύο αντικρουόμενα, αλλά απαραίτητα για την πνευματική μας ζωή συναισθήματα. Είναι λύπη και πένθος για την αμαρτία και ελπίδα και χαρά για τη σωτηρία. «αυτήν την της κατανύξεως ποιότητα εννοών, εξίσταται πώς πένθος και λύπην λεγομένην, την χαράν και την ευφροσύνην ένδοθεν, ώσπερ μέλι κηρίω συμπεπλεγμένην κέκτηται». (Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος).

Ιδού καιρός ευπρόσδεκτος, λοιπόν, ιδού καιρός μετανοίας, κατά τον Απόστολο Παύλο, είναι αυτή η περίοδος για τους χριστιανούς. Είναι ο καιρός εκείνος όπου μας καλεί ο ίδιος ο Κύριος να συμπορευθούμε μαζί του προς την Ανάσταση.

Η απάντηση μας στην πρόσκληση του Θεού προϋποθέτει στην αρχή μια μεταστροφή και στη συνέχεια, σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας, μια στάση μετανοίας.

Η μετάνοια καρποφορεί στη χάρη και με τη χάρη ενός έντονου χαρακτηριστικού, που δεσπόζει σ’όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της κατανύξεως.

«Κατανύξεως καιρόν, τον της νηστείας νυν ευρηκότες, κλαύσωμεν σφοδρώς και στενάξωμεν· πετάσωμεν χείρας, προς τον μόνον Λυτρωτήν, του σώσαι τας ψυχάς ημών» (Κανόνας Τριωδίου Δευτέρας Β’ Νηστειών).

Η κατάνυξη είναι η δωρεά της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, που συνιστά προϋπόθεση για την πραγματοποίηση ή καταξίωση του ανθρώπου στη δίψα της προσωπικής κοινωνίας ή στο πάθος της αγάπης του Θεού. Είναι η οδός της συντριβής και της μετάνοιας, δηλαδή της αρνήσεως κάθε ανθρώπινου εγωισμού.

Μέσα σ’όλο αυτό το πνεύμα της κατανύξεως, συναντάμε τη νηστεία, η οποία θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι και η ραχοκοκαλιά της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η νηστεία αν και αποτελεί μορφή σωματικής ασκήσεως, εντάσσεται στον πνευματικό αγώνα του πιστού, αγώνα ελευθερίας από τις επιθυμίες και τις ανάγκες της αμαρτωλής φύσεώς μας, την τυραννία των σαρκικών και υλικών πραγμάτων και αγαθών. «Νήστευσον ψυχή μου, κακίας και πονηρίας, κράτησον οργής και θυμού και πάσης αμαρτίας. Ιησούς γαρ ταύτην θέλει νηστείαν, ο φιλανθρωπότατος Θεός ημών»(Κανόνας Τριωδίου Δευτέρας Γ’ νηστειών). Η νηστεία υπερβαίνει τα όρια της ατομικής καθάρσεως και δικαιώσεως και γίνεται άσκηση ταπεινώσεως και αγάπης, κοινωνία και ζωή με τους άλλους και για τους άλλους, για να είναι νηστεία καθαρή και αληθινή, ευπρόσδεκτη και ευάρεστη στον Κύριό μας. «Νηστεύοντες αδελφοί σωματικώς, νηστεύσωμεν και πνευματικώς· λύσωμεν πάντα σύνδεσμον αδικίας, διαρρήξωμεν στραγγαλιάς βιαίων συναλλαγμάτων· πάσαν συγγραφήν άδικον διασπάσωμεν· δώσωμεν πεινώσιν άρτον, και πτωχούς αστέγους εισαγάγωμεν εις οίκους, ίνα λάβωμεν παρά Χριστού του Θεού το μέγα έλεος»(Στιχηρό Εσπερινού Τετάρτης Α’ Νηστειών).

Μέγας Βασίλειος περί Νηστείας

Πολύτιμο δώρο του Θεού είναι η νηστεία. Θεσμός πανάρχαιος, που διατηρήθηκε σαν πατρική κληρονομιά κι έφτασε μέχρι τις μέρες μας.

Δεχθείτε τη λοιπόν με χαρά. Δεχθείτε οι φτωχοί τη σύντροφό σας. Δεχθείτε οι υπηρέτες την ανάπαυσή σας. Δεχθείτε οι πλούσιοι αυτή που σάς σώζει από τον κίνδυνο του κορεσμού και νοστιμίζει όσα η συνεχής απόλαυση ανοσταίνει.

Οι άρρωστοι δεχθείτε τη μητέρα της υγείας. Οι υγιείς την εξασφάλιση της ευεξίας. Ρωτήστε τους γιατρούς, και θα σάς πουν πως τίποτα δεν είναι τόσο αμφίβολο κι αβέβαιο όσο η υγεία. Γι’ αυτό οι συνετοί με τη νηστεία προσπαθούν να διατηρήσουν την υγεία τους και να γλυτώσουν από το συντριπτικό φορτίο της παχυσαρκίας.

Μην ισχυρίζεσαι πως δεν μπορείς να νηστέψεις, φέρνοντας σαν πρόφαση αρρώστια ή σωματική αδυναμία, αφού, από την άλλη μεριά, σ’ όλη σου τη ζωή ταλαιπωρείς το σώμα σου με την πολυφαγία. Γνωρίζω πολύ καλά πως οι γιατροί επιβάλλουν στους αρρώστους μάλλον λιτή δίαιτα και νηστεία παρά ποικιλία και αφθονία φαγητών.

Άλλωστε, τι είναι ευκολότερο για το σώμα, να περάσει τη νύχτα μ’ ένα ελαφρό δείπνο ή να πέσει στο κρεβάτι βαρύ απ’ την πολυφαγία; Μπορεί ν’ αναπαυθεί έτσι ή θα στριφογυρίζει παραφορτωμένο και ταλαίπωρο; Ποιο πλοίο μπορεί να κυβερνήσει ευκολότερα ένας καπετάνιος και να το σώσει σε μια θαλασσοταραχή, το βαρυφορτωμένο ή εκείνο που έχει το κανονικό του φορτίο; Το βαρυφορτωμένο δεν θα το βυθίσει μια μικρή τρικυμία; Έτσι και τα σώματα, όταν ταλαιπωρούνται με την πολλή τροφή, εύκολα υποκύπτουν στις αρρώστιες. Ενώ όταν τρέφονται ελαφρά, διατηρούν την καλή τους υγεία.[...]

Η νηστεία ενισχύει την προσευχή, γίνεται φτερό στην πορεία της προς τον ουρανό. Είναι μητέρα της υγείας, παιδαγωγός της νιότης, στολίδι των γηρατειών. Είναι συνοδοιπόρος των ταξιδιωτών και ασφάλεια των συγκατοίκων.[...]

Η ζωή του Τιμίου Προδρόμου ήταν μια συνεχής νηστεία. Δεν είχε ούτε κρεβάτι ούτε τραπέζι ούτε κτήματα ούτε ζώα ούτε αποθήκες τροφίμων ούτε τίποτ’ άλλο, απ’ αυτά που θεωρούνται απαραίτητα για τη ζωή. Γι’ αυτό όμως ο Κύριος διακήρυξε πως ήταν «ο σπουδαιότερος απ’ όσους γέννησαν ποτέ γυναίκες» (Ματθ. 11:11).

Η νηστεία ανέβασε στον τρίτο ουρανό και τον απόστολο Παύλο, που την απαρίθμησε ανάμεσα στα καυχήματα για τις θλίψεις του (Β’ Κορ. 11:17).

Για όλες όμως τις αρετές, κορυφαίο τύπο και υπογραμμό έχουμε τον ίδιο τον Κύριο. Ο Κύριος, λοιπόν, μετά από νηστεία σαράντα ημερών, άρχισε το έργο του εδώ στη γη (Ματθ. 4:2). Πρώτα οχύρωσε και εξόπλισε με τη νηστεία τη σάρκα, που πήρε για χάρη μας, κι ύστερα δέχθηκε τους πειρασμούς του διαβόλου. Παρόμοια κι εμείς, με νηστείες ας ετοιμαζόμαστε κι ας προγυμναζόμαστε στους αγώνες εναντίον των πνευματικών αντιπάλων.

Σε μιαν αμφίβολη πολεμική συμπλοκή, η παρουσία κάποιου συμμάχου στο πλευρό του ενός εμπολέμου προκαλεί την ήττα του άλλου. Λοιπόν, το πνεύμα και η σάρκα βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Με ποιο θα συμμαχήσεις; Αν συμμαχήσεις με τη σάρκα, θα εξασθενίσεις το πνεύμα. Ενώ αν συμμαχήσεις με το πνεύμα, θα υποδουλώσεις τη σάρκα. Αφού θέλεις να ισχυροποιήσεις το πνεύμα σου, δάμασε τη σάρκα με τη νηστεία. Ο απόστολος Παύλος γράφει: «Όσο ο εξωτερικός άνθρωπος (δηλαδή η σάρκα) φθείρεται, τόσο ο εσωτερικός (δηλαδή το πνεύμα) ανανεώνεται» (Β’ Κορ. 4:16).

Ο Μωυσής, για να πάρει τη νομοθεσία για δεύτερη φορά, χρειάστηκε και δεύτερη νηστεία (Εξ. 34:28).

Οι Νινευίτες, αν δεν είχαν νηστέψει οι ίδιοι και τα ζώα τους, δεν θα είχαν γλυτώσει την καταστροφή (Ιων. 3:4- 10).

Αλλά και τον Ησαύ, τι ήταν εκείνο που τον εξευτέλιζε και τον έκανε δούλο του αδελφού του; Δεν ήταν ένα φαγητό; Γι’ αυτό και μόνο πούλησε τα πρωτοτόκια του (Γεν. 25:29-34)!

Ποιοι, πάλι, άφησαν τα πτώματά τους στην έρημο; Δεν τ’ άφησαν εκείνοι που επιζήτησαν την κρεοφαγία και την καλοπέραση της Αιγύπτου (Αριθ. 11:33- 34); Όσο δηλαδή οι Ισραηλίτες έμεναν ικανοποιημένοι μόνο με το μάννα, νικούσαν τους εχθρούς τους και κανείς τους δεν αρρώσταινε. Όταν όμως θυμήθηκαν τις χύτρες με τα κρέατα και νοστάλγησαν τη δουλεία στην Αίγυπτο, τιμωρήθηκαν. Πέθαναν στην έρημο και δεν αξιώθηκαν να δουν τη γη της επαγγελίας.

Δεν φοβάσαι κι εσύ το παράδειγμα αυτό; Δεν σκέφτεσαι μήπως με την πολυφαγία αποκλειστείς από την ουράνια γη της επαγγελίας;

Η απόλαυση άφθονης και λιπαρής τροφής δημιουργεί στην ψυχή αναθυμιάσεις, που, σαν ένα πυκνό σύννεφο καπνού, εμποδίζουν το νου ν’ αντικρύσει τις ελλάμψεις του Παναγίου Πνεύματος.

Η νηστεία είναι ισχυρό όπλο εναντίον των δαιμόνων. «Αυτό το δαιμονικό γένος δεν μπορεί να διωχθεί με κανένα άλλο μέσο, παρά μόνο με την προσευχή και τη νηστεία», είπε ο Κύριος στην περίπτωση του δαιμονισμένου νέου (Μάρκ. 9:29).

Με την τροφή, τη μέθη και τα διάφορα καρυκεύματα εξάπτεται και κάθε είδος ακολασίας. Το κυνήγι της απολαύσεως μεταβάλλει τους λογικούς ανθρώπους σε άλογα ζώα.

Η κραιπάλη προκαλεί και φρικτές διαστροφές. Γίνεται αιτία ν’ αναζητούν οι ακόλαστοι τη γυναίκα στον άνδρα και τον άνδρα στη γυναίκα.

Η νηστεία ρυθμίζει και την έγγαμη ζωή. Εμποδίζει την ασυδοσία και επιβάλλει σύμφωνη εγκράτεια, για ν’ αφοσιωθούν οι σύζυγοι στην προσευχή.

Μην περιορίζεις όμως την αρετή της νηστείας μόνο στη δίαιτα. Αληθινή νηστεία δεν είναι μόνο η αποχή από ορισμένα φαγητά, αλλά η αποξένωση από τα πάθη και τις αμαρτίες: Να μην αδικήσεις κανένα. Να συγχωρήσεις τον πλησίον σου για τη λύπη που σου προξένησε, για το κακό που σου έκανε, για τα λεφτά που σου χρωστάει. Διαφορετικά, μολονότι δεν τρως κρέας, τρως τον ίδιο τον αδελφό σου. Μολονότι εγκρατεύεσαι στο κρασί, δεν εγκρατεύεσαι στις κακολογίες. Μολονότι νηστεύεις ως το βράδυ, ξοδεύεις την ημέρα σου στα δικαστήρια.

Η Αγία Γραφή αναφέρει: «Αλίμονο σ’ αυτούς που μεθάνε χωρίς κρασί» (Ησ. 28:1). Τέτοια μέθη είναι π.χ. ο θυμός, που κάνει την ψυχή να παραφρονήσει. Είναι επίσης ο φόβος, που παραλύει τη διάνοια. Γενικά, κάθε πάθος που ζαλίζει το νου είναι και μια μέθη. Ο οργισμένος μεθάει με το πάθος του. Δεν σκέφτεται ποιους έχει μπροστά του. Σαν να πολεμάει μέσα στη νύχτα, αρπάζει το καθετί, σκοντάφτει στον καθένα. Δεν ξέρει τι λέει, βρίζει, χτυπάει, απειλεί, ορκίζεται, κραυγάζει.

Αν λοιπόν θέλεις να νηστέψεις πραγματικά, πρέπει ν’ αποφύγεις όλα τα πάθη.

Πρόσεξε και κάτι άλλο: Να μη γίνει η αυριανή νηστεία αφορμή κραιπάλης σήμερα. μην καταστρέφεις με τη σημερινή ασυδοσία την αυριανή εγκράτεια.[...]

Αφού λοιπόν τέτοια αγαθά μάς προσφέρει η βασίλισσα αυτή των αρετών, ας τη δεχτούμε χωρίς καμιά κατήφεια, χωρίς κανένα γογγυσμό. Όλοι πρόθυμα ας τιμήσουμε το πνευματικό τραπέζι που μάς παραθέτει η νηστεία, εξαγνίζοντάς μας και προετοιμάζοντάς μας για την αιώνια θεία ευφροσύνη του παραδείσου.

Μέγας Βασίλειος

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΡΙΩΔΙΟΥ

Το Σάββατο στον εσπερινό του Τελώνου και Φαρισαίου ο Δεξιός Ιεροψάλτης κατέρχεται από το αναλόγιό του και λαμβάνει το Τριώδιο(λειτουργικό βιβλίο πού περιέχει υμνολογικό υλικό κυρίως του Εσπερινού και του Όρθρου και χρησιμοποιείται μαζί με το Μηναίο και την Παρακλητική στις Ιερές Ακολουθίες της περιόδου από Κυριακής του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι το Μεγάλο Σάββατο) που βρίσκεται κάτω από την εικόνα του Χριστού στο τέμπλο, κάνει τρεις συμβολικές μετάνοιες και πηγαίνει ξανά στο αναλογιό του.

Το Τριώδιο αποτελεί το κινητό εκείνο τμήμα του εκκλησιαστικού έτους που προπαρασκευάζει για τον άξιο εορτασμό των Παθών και της Αναστάσεως με ανάλογα βιώματα, πνευματική καλλιέργεια και συμμετοχή, με αγώνα μετανοίας, προσευχής και νηστείας. Περιλαμβάνει δέκα Κυριακές. Από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι τον Εσπερινό του Μ. Σαββάτου. Διαιρείται σε δύο τμήματα. Το προ της Νηστείας (Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου, Ασώτου, Απόκρεω, Τυροφάγου) και της Μεγάλης Τεσσαρακοστής και της Μ. Εβδομάδας δηλαδή έξι εβδομάδες και μία (Α’ Κυριακή των Νηστειών – της Ορθοδοξίας, Β’ Κυρ. Νηστειών- Αγ. Γρηγορίου Παλαμά, Γ’ Κυρ. Νηστειών- Σταυροπροσκυνήσεως, Δ’ Κυρ. Νηστειών – Αγ. Ιωάννου της Κλίμακος, Ε’ Κυρ. Νηστειών- Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, Στ’ Κυρ. Νηστειών- Βαΐων και η Μεγάλη Εβδομάδα).

Το Τριώδιο διαμορφώθηκε σε τελική μορφή γύρω στον 15ο αιώνα. Ονομάστηκε Τριώδιο γιατί οι Κανόνες κατά τις καθημερινές ακολουθίες του Όρθρου περιλαμβάνουν τρεις ωδές την η’, θ’ και μια από τις πρώτες ωδές.

ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ

Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου: Η συντριβή της καρδιάς και η ταπεινόφρονη αποφυγή του φαρισαϊκού εγωισμού ανοίγει τις πύλες της αληθινής μετάνοιας και του θείου ελέους.

Κυριακή Ασώτου: Τονίζεται το πνεύμα της μετάνοιας και το μεγαλείο της χριστιανικής ελευθερίας.

Κυριακή των Απόκρεω: Προηγείται το Ψυχοσάββατο υπέρ «πάντων των απ’ αιώνος κοιμηθέντων ευσεβώς επ’ ελπίδι αναστάσεως ζωής αιωνίου». Ακολουθεί την Κυριακή η υπόμνηση της μελλούσης κρίσεως και η προτροπή για μετάνοια. Ο Χριστός εμφανίζεται επί θρόνου δόξης.

Κυριακή της Τυροφάγου ή του απωλεσθέντος Παραδείσου της τρυφής: Μετά την προπαρασκευή των ψυχών προς μετάνοιαν αρχίζει και η σωματική συμμετοχή στη νηστεία.

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή έχει βασικό χαρακτηριστικό της την εγκράτεια και τη νηστεία. Προβάλλει συνταρακτικά πρότυπα.

Α’ Κυριακή των Νηστειών ή της Ορθοδοξίας. Το Σάββατο το παράδειγμα του Αγ. Θεοδώρου, που μας θυμίζει πόσο δυνατή είναι η ζωντανή πίστη. Την Κυριακή της Ορθοδοξίας η αναστήλωση των εικόνων, η νίκη των καθαρών των πνευματικών ανθρώπων απέναντι σε κάθε πλάνη και αίρεση.

Β’ Κυριακή των Νηστειών- Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά: Κεντρικό θέμα η νηστεία, η προσευχή και η έντονη άσκηση της ελεημοσύνης. Αυτά βοηθούν τον εσωτερικό καθαρμό. Πρότυπο ο Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς. Στο πρόσωπό του συγκεντρώνεται σοφία και γνώση που ανθίζουν από μια βαθειά ορθόδοξη πίστη.

Γ’ Κυριακή των Νηστειών- της Σταυροπροσκυνήσεως.
Τώρα υμνείται ο Σταυρός, ο «της εγέρσεως Χριστού τας αυγάς φωτοβολείν». Ο άνθρωπος τοποθετείται απέναντι στο Σταυρό. «Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού». Ο Σταυρός προβάλλεται ως στήριγμα και βοήθεια.

Δ’ Κυριακή των Νηστειών- Αγ. Ιωάννου της Κλίμακος. Μετά την άσκηση ο δρόμος της ανυψώσεως. Ο Αγ. Ιωάννης της Κλίμακος προσφέρει την ανθρώπινη εμπειρία της μυστικής ανόδου.

Ε’ Κυριακή των Νηστειών – της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Βαθειά συνειδητή μετάνοια. Πρότυπον η Οσία Μαρία η Αιγυπτία, η πρώην αμαρτωλή, ασκήτρια της ερήμου για 47 ολόκληρα χρόνια. Την Τετάρτη ο Μέγας Κανόνας και την Παρασκευή ο Ακάθιστος Ύμνος.

ΣΤ’ Κυριακή των Νηστειών- Βαΐων: ( Το Σάββατο η ανάσταση του Λαζάρου). Η θριαμβευτική είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα.

Μεγάλη Εβδομάδα: Είσοδος στο χώρο του μυστηρίου. Η Μεγ. Τεσσαρακοστή μάς προετοίμασε με τη χάρη του Θεού και τη δική μας προσπάθεια, στην ταπεινοφροσύνη, στη μετάνοια, στην προσοχή, την άσκηση, την νηστεία και προσευχή για τη συμμετοχή μας στη θεία Κοινωνία.

ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΗΓΙΑΣΜΕΝΩΝ

Όλες τις Τετάρτες και Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (καθώς και όσες συμπέσει εορτή αγίου) τελείται η θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων. Τι είναι αυτή η Λειτουργία και γιατί γίνεται μόνο κατά τη Μ. Τεσσαρακοστή;

Η Εκκλησία μας έχει εν χρήσει τρεις θ. Λειτουργίες κατά τις οποίες γίνεται Θυσία: Την Λειτουργία του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, την Λειτουργία του αγίου Βασιλείου και τη Λειτουργία του αγίου Ιακώβου.[...]

Όλες όμως αυτές οι Λειτουργίες έχουν πανηγυρικό και χαρμόσυνο χαρακτήρα. Αλλ’ η Μ. Τεσσαρακοστή είναι πένθιμος περίοδος. Γι΄ αυτό η Εκκλησία μας όρισε να μη γίνονται οι Λειτουργίες αυτές παρά μόνο κατά τα Σάββατα και τις Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής. (Κανόνας 49ος της εν Λαοδικεία Συνόδου). Οι παλιοί όμως χριστιανοί δεν μεταλάμβαναν των θείων Μυστηρίων μόνο κατά τα Σάββατα και τις Κυριακές, αλλ’ ακόμη συχνότερα. Ο Μ. Βασίλειος σε μία επιστολή του (προς Καισαρία) αναφέρει ότι οι πιστοί της περιοχής του είχαν συνήθεια να μεταλαμβάνουν και τέσσερις και πέντε φορές την εβδομάδα! Γνώριζαν οι παλιοί Χριστιανοί ότι χωρίς συχνή μετάληψη των Αχράντων Μυστηρίων δεν είναι δυνατό να ζουν «εν Χριστώ». Ο Χριστός δεν είναι μία αφηρημένη ιδέα. Δεν είναι μία απρόσωπος δύναμη. Ο Χριστός είναι το Δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, είναι ο Υιός του Θεού, που σε ορισμένη χρονική στιγμή έγινε άνθρωπος «δι’ ημάς τους ανθρώπους και δια την ημετέραν σωτηρίαν» και σταυρώθηκε και πέθανε και ετάφη και ανέστη εκ νεκρών και ανελήφθη εν δόξη εις τους ουρανούς και «εκάθισεν εν δεξιά του Πατρός». Ο Χριστός είναι ακόμη, όπως είπε ο Ίδιος, «βρώσις και πόσις», δηλαδή φαγητό και ποτό. Στο Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας ο Χριστός, ο «Αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου», αυτοπροσφέρεται στους πιστούς υπό τη μορφή του άρτου και του οίνου, τα οποία έχουν, κατά τρόπο απερινόητο και μυστηριώδη, μεταβληθεί σε αυτό τούτο το ¶χραντο Σώμα Του και σε αυτό τούτο το Τίμιο Αίμα Του. Ο Χριστός είναι ο αγιασμός μας, το φως μας, η ζωή μας.[...]

Πώς όμως θα κοινωνούν συχνά οι πιστοί, αφού θεία Λειτουργία δε γίνεται παρά μόνο κατά τα Σάββατα και τις Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής; Η Εκκλησία μας βρήκε τρόπο: Καθόρισε να τελείται κατά τις άλλες μέρες της Μ. Τεσσαρακοστής μία άλλη Λειτουργία, η Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων. Κατά τη Λειτουργία αυτή δεν τελείται Θυσία, δε γίνεται δηλαδή μεταβολή του άρτου και του οίνου σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Αλλά τι γίνεται; Τα Τίμια Δώρα, ο ¶ρτος και ο Οίνος είναι έτοιμα, έχουν προαγιασθή (γι’ αυτό και λέγεται Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων) κατά την προηγηθείσα θεία Λειτουργία της Κυριακής, είναι πλέον Σώμα και Αίμα Χριστού, και απλώς προσφέρονται προς μετάληψη στους πιστούς.

Εξηγούμεθα λεπτομερέστερα: Ο Ιερέας καθ’ έκαστη Κυριακή κόπτει το πρόσφορο το λεγόμενο «Αμνόν», δηλαδή το τετράγωνο εκείνο τεμάχιο της σφραγίδας που γράφει ΙΣ-ΧΣ ΝΙ-Κα, και το τοποθετεί επάνω στο ιερό Δισκάριο. Μετ’ ολίγο, κατά τη στιγμή του «Σε υμνούμεν...», το τεμάχιον αυτό του άρτου θα μεταβληθεί δια της ευλογίας του Ιερέως (ω θαύμα θαυμάτων!) σε αυτό τούτο το Σώμα του Κυρίου, όπως και ο οίνος, που είναι στο ιερό Ποτήριο, θα μεταβληθεί και αυτός σε αυτό τούτο το Αίμα του Κυρίου. Όταν όμως βρισκόμαστε στη πένθιμο περίοδο της Μ. Τεσσαρακοστής, ο Ιερέας, κατά τη Θ. Λειτουργία της Κυριακής, δεν θα κόψει ένα μόνο τεμάχιο εκ της σφραγίδας του προσφόρου, ωσάν αυτό που είπαμε ανωτέρω, αλλά περισσότερα (συνήθως τρία), ανάλογα προς τον αριθμό των Λειτουργιών των Προηγιασμένων που θα τελέσει κατά την εβδομάδα. Τα τεμάχια αυτά (που δεν κόπτονται όλα από ένα πρόσφορο, αλλ’ ένα από κάθε πρόσφορο), θα τα ευλογήσει κατά την ώρα που πρέπει και αυτά θα μεταβληθούν σε Σώμα Χριστού. Από αυτά το ένα θα χρησιμοποιηθεί για τη θεία Μετάληψη της ημέρας εκείνης (Κυριακής), τα άλλα (συνήθως δύο) θα εμβαπτισθούν στο ιερό Ποτήριο, όπου το άγιο Αίμα του Κυρίου, και θα φυλαχθούν σε ειδικό κιβωτίδιο, το ιερό Αρτοφόριο, για τις Λειτουργίες των Προηγιασμένων Δώρων που θα γίνουν εντός της εβδομάδας. Κατ’ αυτές τις Λειτουργίες ο Ιερέας θα προσφέρει στους πιστούς προς μετάληψη τα Προηγιασμένα αυτά Δώρα. Πόσο ωραία και πόσο σοφά τα έχει όλα καθορίσει η Εκκλησία μας!...[...]

Η Λειτουργία των Προηγιασμένων είναι συνυφασμένη με Εσπερινό, είναι δηλαδή βραδινή. Αυτό έχει θεσπιστεί, διότι οι παλιοί Χριστιανοί κατά τις ημέρες της Μ. Τεσσαρακοστής διετέλουν τελείως άσιτοι (νηστικοί) μέχρι των εσπερινών ωρών. Μπορούσαν λοιπόν να εκκλησιαστούν και να κοινωνήσουν κατά τις εσπερινές ώρες. Σήμερα η Λειτουργία των Προηγιασμένων τελείται και κατά την εσπέρα συνηθέστερα όμως τελείται κατά τις πρωινές ώρες προς διευκόλυνση των πιστών. Η Λειτουργία αυτή δεν έχει τον πανηγυρικό και θριαμβευτικό τόνο των άλλων Λειτουργιών, αλλά δεσπόζει σε αυτή το πένθιμο και κατανυκτικό στοιχείο.

Η Λειτουργία των Προηγιασμένων τελείται όλες τις Τετάρτες και Παρασκευές της Μ. Τεσσαρακοστής. Κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα τελείται μόνο τις τρεις πρώτες μέρες αυτής (Μ. Δευτέρα, Μ. Τρίτη και Μ. Τετάρτη). Επίσης τελείται και κατά τις ημέρες εορτών ευρισκομένων εντός της περιόδου της Μ. Τεσσαρακοστής. Δεν τελείται κατά τα Σάββατα και τις Κυριακές της Μ. Τεσσαρακοστής, καθώς και κατά τις Λειτουργίες αυτές δεν τελείται Θυσία, αλλά τα Τίμια Δώρα έχουν προαγιασθή. Ο Ιερέας, και αν κρατήσει τα ονόματα, δεν θα τα μνημονεύσει, στην Πρόθεση, αλλά θα τα αφήσει για τη Λειτουργία του Σαββάτου ή της Κυριακής. Επίσης, κατά τη Λειτουργία των Προηγιασμένων δε γίνονται μνημόσυνα.

Από το βιβλίο
«Περίοδος Τριωδίου»
Επιφανίου Ι. Θεοδωρόπουλου
Αρχιμανδρίτου

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ

Τ

ό Σάββατο τῆς Ε' ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν χαρακτηρίζεται στό ἑορτολόγιο τῆς Ἐκκλησίας ὡς «Σάββατον τοῦ Ἀκαθίστου». Ἐπίσης ὁ ὕμνος αὐτός ψάλλεται τμηματικῶς κατά τά ἀπόδειπνα τῶν τεσσάρων πρώτων Παρασκευῶν τῆς Τεσσαρακοστῆς. Τήν πέμπτη ἑβδομάδα γίνεται ἡ ἀνακεφαλαίωσις....

Δέν πιστεύω νά ὑπάρχῃ ἄλλο ὑμνολογικό κείμενο τῆς Ἐκκλησίας μας, πού νά χρησιμοποιήθηκε τόσες φορές ὅσες ὁ Ἀκάθιστος. Στά Μοναστήρια τόν διαβάζουν κάθε ἡμέρα καί ὅλοι οἱ μοναχοί τόν γνωρίζουν ἀπό στήθους. Στίς ἐνορίες εἶναι μία ἀπό τίς προσφιλέστερες στόν λαό ἀκολουθίες, πού συγκεντρώνουν κάθε Παρασκευή βράδυ κατά τήν περίοδο τῆς Τεσσαρακοστῆς ἕνα πλῆθος κόσμου.....

Ἡ Παναγία τήν ὁποία ὑμνολογεῖ ὁ Ἁκάθιστος, σ᾿ ὅλη τήν μακραίωνη ζωή τῆς Ἐκκλησίας εἶναι τό κέντρο τῆς εὐλαβείας τῶν χριστιανῶν, τό πρόσωπο πού μακαρίζουν, κατά τήν πρόρρησί της, «πᾶσαι αἱ γενεαί» (Λουκ. 1, 48).

Θά παρατρέξωμε τό διαφιλονικούμενο θέμα τοῦ χρόνου τῆς συντάξεως καί τοῦ ποιητοῦ τοῦ Ἀκαθίστου....Ὅποιος καί ἄν ἦταν ὁ ποιητής καί μέ ὁποιοδήποτε ἱστορικό γεγονός καί ἄν συνεδέθη πρωταρχικά ὁ Ἀκάθιστος, ἕνα εἶναι τό ἀδιαμφισβήτητο στοιχεῖο, πού μᾶς δίνουν οἱ σχετικές πηγές, ὅτι ὁ ὕμνος ἐψάλλετο ὡς εὐχαριστήριος ᾠδή πρός τήν ὑπέρμαχο στρατηγό τοῦ Βυζαντινοῦ κράτους ...

Κατά τήν παρατήρησι τοῦ Συναξαριστοῦ ὁ ὕμνος λέγεται «Ἀκάθιστος»,, γιατί τότε κατά τήν σωτηρία τῆς Πόλεως καί ἔκτοτε μέχρι σήμερα, ὅταν οἱ οἶκοι τοῦ ὕμνου αὐτοῦ ἐψάλλοντο, «ὀρθοί πάντες» τούς ἤκουαν εἰς ἔνδειξιν εὐχαριστίας πρός τήν Θεοτόκο, ἐνῷ στούς οἴκους τῶν ἄλλων κοντακίων «ἐξ ἔθους» ἐκάθηντο.

Γιατί ὅμως ψάλλεται τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή;

...Μέ τήν Μεγάλη Τεσσαρακοστή συνεδέθη προφανῶς ἐξ αἰτίας ἑνός ἄλλου λειτουργικοῦ λόγου: Μέσα στήν περίοδο τῆς Νηστείας ἐμπίπτει πάντοτε ἡ μεγάλη ἑορτή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου. Εἶναι ἡ μόνη μεγάλη ἑορτή, πού λόγῳ τοῦ πενθίμου χαρακτῆρος τῆς Τεσσαρακοστῆς, στερεῖται προεορτίων καί μεθεόρτων. Αὐτήν ἀκριβῶς τήν ἔλλειψι ἔρχεται νά καλύψῃ ἡ ψαλμῳδία τοῦ Ἀκαθίστου, τμηματικῶς κατά τά Ἀπόδειπνα τῶν Παρασκευῶν καί ὁλόκληρος κατά τό Σάββατο τῆς Ε' ἑβδομάδος. Τό βράδυ τῆς Παρασκευῆς ἀνήκει λειτουργικῶς στό Σάββατο, ἡμέρα πού μαζί μέ τήν Κυριακή εἶναι οἱ μόνες ἡμέρες τῆς ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν, κατά τίς ὁποῖες ἐπιτρέπεται ὁ ἑορτασμός χαρμοσύνων γεγονότων, καί στίς ὁποῖες, μεταφέρονται οἱ ἑορτές τῆς ἑβδομάδος. Καθ᾿ ὡρισμένα Τυπικά ὁ Ἀκάθιστος ἐψάλλετο πέντε ἡμέρες πρό τῆς ἑορτῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ καί κατ᾿ ἄλλα τόν ὄρθρο τῆς ἡμέρας τῆς ἑορτῆς. Ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος εἶναι τό Κοντάκιο τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, ὁ ὕμνος τῆς σαρκώσεως τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ.

Εἶναι Κοντάκιο-ὕμνος. Κατά τό σύστημα τῆς συνθέσεως τοῦ ποιητικοῦ αὐτοῦ εἴδους περιλαμβάνει τό προοίμιο, «Τό προσταχθέν μυστικῶς....», καί 24 οἴκους, πού ἔχουν ἀλφαβητική ἀκροστιχίδα. Ἡ ἰδιορρυθμία του σέ σχέση μέ ἄλλα Κοντάκια συνίσταται στά αὐτόμελα πού ἀκολουθοῦν οἱ Οἶκοι του. Οἱ περιττοί Οἶκοι (αὐτοί πού ἀρχίζουν ἀπό τά στοιχεῖα Α, Γ, Ε, Η, κλπ.) ἔχουν ὡς αὐτόμελο, τροπάριο δηλαδή βάσει τοῦ ὁποίου συνετέθησαν, τόν πρῶτο Οἶκο («Ἄγγελος πρωτοστάτης....»)· χαρακτηριστικό των εἶναι οἱ ἕξ διπλές ἀποστροφές πρός τήν Παναγία, πού ἀρχίζουν μέ τό «Χαῖρε» καί πού ἔδωσαν τό λαϊκό ὄνομα στόν ὕμνο: «Χαιρετισμοί»... Ἐπῳδό (ἐφύμνιο) ἔχουν τό «Χαῖρε νύμφη ἀνύμφευτε», πού εἶναι καί τό ἐφύμνιο τοῦ προοιμίου. Οἱ ἄρτιοι Οἶκοι (πού ἀρχίζουν ἀπό τά στοιχεῖα Β, Δ, Ζ, Θ, κλπ.) ἔχουν συντεθῆ μέ βάσι, εἶναι δηλαδή προσόμοια, τοῦ δευτέρου Οἴκου, «Βλέπουσα ἡ ἁγία ...), καί ἔχουν ἐφύμνιο τό «Ἀλληλούϊα».

Θέμα τοῦ Κοντακίου τοῦ Ἀκαθίστου εἶναι τό μυστήριο τῆς Σαρκώσεως τοῦ Χριστοῦ, μέ κύριο τόνο στήν ἀπαρχή τῆς σωτηρίας, στόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου. Σ᾿ αὐτόν ἀναφέρονται τό προοίμιο, πού ἀποτελεῖ περίληψι τοῦ περιεχομένου τοῦ ὕμνου, καί οἱ τέσσερις πρῶτοι οἶκοι. Τά δεκατρία «Χαῖρε»,, πού κατακλείουν τούς περιττούς Οἴκους, δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά μία ἐπέκτασις καί ποιητική ἀναδίπλωσις καί ἐπεξεργασία τοῦ ἀγγελικοῦ ἀσπασμοῦ «Χαῖρε κεχαριτωμένη». (Λουκ. 1, 28). Ὁ πρωτοστάτης ἄγγελος, ὁ Γαβριήλ, ἔρχεται καί φέρνει τό θεϊκό μήνυμα, τό «χαῖρε», στήν Θεοτόκο (Α) ἐκείνη ἀπορεῖ γιά τόν παράδοξο τρόπο τῆς συλλήψεως (Β)· ὁ Γαβριήλ τῆς ἐξηγεῖ τήν ἀπόρρητο βουλή τοῦ Θεοῦ (Γ) καί ἡ δύναμις τοῦ Ὑψίστου ἐπισκιάζει τήν ἀπειρόγαμο Παρθένο καί συλλαμβάνει τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ (Δ). Ἡ Θεοτόκος ἐπισκέπτεται τήν συγγενῆ της Ἐλισάβετ, τήν μέλλουσα μητέρα τοῦ Προδρόμου, καί ἀνταλλάσσουν προφητικούς λόγους (Ε). Ὁ Ἰωσήφ, ὁ μνηστήρ τῆς Παρθένου, ταράσσεται ἀπό τήν ζάλη τῶν ἀμφιβόλων λογισμῶν, ἀλλά πληροφορεῖται ἀπό τόν ἄγγελο τό μυστήριο τῆς συλλήψεως (Ζ). Ὁ Χριστός γεννᾶται καί οἱ ποιμένες προσκυνοῦν τόν ἀμνό τοῦ Θεοῦ (Η). Ὁ θεοδρόμος ἀστήρ δείχνει τόν δρόμο στούς μάγους τῆς Ἀνατολῆς (Θ), αὐτοί τόν προσκυνοῦν (Ι) καί δι᾿ ἄλλης ὁδοῦ ἀναχωροῦν γιά τήν Βαβυλῶνα, οἱ θεοφόροι κήρυκες (Κ). Στήν Αἴγυπτο ὁ φυγάς Κύριος συντρίβει τά εἴδωλα καί μέ τόν φωτισμό τῆς ἀληθείας διώχνει τό σκότος τοῦ ψεύδους (Λ). Καί ὁ Συμεών δέχεται στήν ἀγκάλη του ὡς βρέφος τεσσαρακονθήμερο τόν τέλειο Θεό καί λαμβάνει τήν ποθητή ἀπόλυσι (Μ). Ἐδῶ τελειώνει τό πρῶτο μισό μέρος τοῦ ὕμνου, τό ἱστορικό, πού περιλαμβάνει τούς πρώτους Οἴκους, ἀπό τό Α ὡς τό Μ. Οἱ ὑπόλοιποι, ἀπό τό Ν ὡς τό Ω, ἀποτελοῦν μιά θεολογική -θεωρητική ἐπεξεργασία τοῦ μυστηρίου τῆς Σαρκώσεως. Ἡ νέα κτίσις, πού δημιουργεῖ ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ μέ τήν σάρκωσί Του, δοξολογεῖ τόν δημιουργό (Ν). Ὁ παράξενος -«ὁ ξένος» - τόκος προτρέπει τούς ἀνθρώπους νά ξενωθοῦν ἀπό τόν κόσμο καί νά μεταθέσουν τόν νοῦ των στόν οὐρανό (Ξ). Ὅλος ἦταν στήν γῆ ὁ δοξολογούμενος Λόγος, ἀλλά καί ἀπό τόν οὐρανό δέν ἀπουσίαζε (Ο). Οἱ ἄγγελοι θαύμασαν τό ἔργο τῆς ἐνανθρωπήσεως καί τήν κοινωνία τοῦ Θεοῦ καί τῶν ἀνθρώπων (Π). Οἱ σοφοί καί ρήτορες τοῦ κόσμου ἔμειναν ἄφωνοι, μή μπορώντας νά ἐξηγήσουν τό μυστήριο τοῦ παρθενικοῦ τόκου (Ρ). Ὁ Ποιμήν -Θεός γίνεται πρόβατο -ἄνθρωπος θέλοντας νά σώσῃ τόν κόσμο (Σ). Ἡ Παρθένος γίνεται φυλακτήριο τεῖχος τῶν παρθένων καί ὅλων τῶν πιστῶν (Τ). Κανείς ὕμνος δέν μπορεῖ νά πληρώσῃ τόν φόρο τοῦ χρέους στόν Σαρκωθέντα Βασιλέα (Υ). Ἡ Θεοτόκος εἶναι ἡ φωτοδόχος λαμπάς, πού μᾶς καθοδηγεῖ στήν γνῶσι τοῦ Θεοῦ (Φ). Ὁ Χριστός ἦλθε στόν κόσμο γιά νά τοῦ δώσῃ χάρι καί συγχώρησι (Χ). Ἡ δοξολογία πρός τόν Υἱό συνδέεται καί πρός τήν ἀνύμνησι τοῦ ἐμψύχου ναοῦ Του, τῆς Θεοτόκου (Ψ). Καί ὁ ὕμνος κλείει μέ μία θαυμαστή ἀποστροφή πρός τήν Παρθένο:

«Ὦ πανύμνητε μῆτερ
ἡ τεκοῦσα τόν πάντων ἁγίων
ἁγιώτατον Λόγον,
δεξαμένη τήν νῦν προσφορά,
ἀπό πάσης ρῦσαι συμφορᾶς
ἅπαντας
καί τῆς μελλούσης λύτρωσαι
κολάσεως τούς σοί βοῶντας
Ἀλληλούϊα».

Στό στόμα τοῦ ἀγγέλου, τῆς Ἐλισάβετ, τῶν ποιμένων, τῶν μάγων καί τῶν Αἰγυπτίων στό πρῶτο μέρος καί τῶν πιστῶν στό δεύτερο μπαίνουν οἱ 144 θαυμάσιες ποιητικές ἀποστροφές καί τά ἐγκώμια τῆς Θεοτόκου μέ τίς τόσο ἐπιτυχεῖς ἀντιθέσεις καί τίς ὡραῖες θεολογικές εἰκόνες. Εἶναι τόσο γνωστές. Ἄς διαβάσουμε μόνο τούς χαιρετισμούς τοῦ τελευταίου περιττοῦ Οἴκου, πού ἀρχίζει μέ τό στοιχεῖο Ψ. Θέμα του εἶναι ἡ Θεοτόκος ὡς ναός ἔμψυχος καί ἅγιος τοῦ παντοκράτορος Κυρίου:

Χαῖρε, σκηνή τοῦ Θεοῦ καί Λόγου,
Χαῖρε, ἁγία ἁγίων μείζων.
Χαῖρε, κιβωτέ χρυσωθεῖσα τῷ Πνεύματι,
Χαῖρε, θησαυρέ τῆς ζωῆς ἀδαπάνητε.
Χαῖρε, τίμιον διάδημα βασιλέων εὐσεβῶν,
Χαῖρε, καύχημα σεβάσμιον ἱερέων εὐλαβῶν.
Χαῖρε, τῆς Ἐκκλησίας ὁ ἀσάλευτος πύργος,
Χαῖρε, τῆς βασιλείας τό ἀπόρθητον τεῖχος.
Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐγείρονται τρόπαια,
Χαῖρε, δι᾿ ἧς ἐχθροί καταπίπτουσι.
Χαῖρε, χρωτός τοῦ ἐμοῦ θεραπεία,
Χαῖρε, ψυχῆς τῆς ἐμῆς σωτηρία.
Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε».

Παλαιότερα ὁ ὕμνος ἐψάλλετο. Σήμερα ψάλλεται μόνο τό προοίμιο σέ ἦχο πλ. δ'. Περιεχόμενό του εἶναι ὁ Εὐαγγελισμός, τό θέμα τοῦ Κοντακίου:

«Τό προσταχθέν μυστικῶς
λαβών ἐν γνώσει,
ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ Ἰωσήφ
σπουδῇ ἐπέστη
ὁ ἀσώματος λέγων τῇ ἀπειρογάμῳ·
ὁ κλίνας τῇ καταβάσει τούς οὐρανούς
χωρεῖται ἀναλλοιώτως ὅλος ἐν σοί·
ὅν καί βλέπων ἐν μήτρᾳ σου,
λαβόντα δούλου μορφήν,
ἐξίσταμαι κραυγάζειν σοι·
Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε».

Οἱ Οἶκοι ἀπαγγέλλονται σήμερα ἐμμελῶς ἀπό τόν ἱερέα στό μέσον τοῦ ναοῦ, δηλαδή στή θέσι πού πρίν εὑρίσκετο ὁ ἄμβων, ἀπό τόν ὁποῖο ἀρχικά ἐψάλλετο τό Κοντάκιο. Ὁ λαός ἐπαναλαμβάνει στό τέλος κάθε Οἴκου τό ἐφύμνιο -τήν ἐπῳδό -σέ ἦχο πάλι πλ. δ':

«Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε», στούς περιττούς οἴκους·
«Ἀλληλούϊα», στούς ἀρτίους.

Ὅταν ὁ Ἀκάθιστος συνεδέθη μέ τά ἱστορικά γεγονότα, πού ἀναφέρονται στή σωτηρία τῆς Κωνταντινουπόλεως, τότε συνετέθη νέο εἰδικό προοίμιο, γεμάτο δοξολογία καί ἱκεσία, τό τόσο γνωστό «Τῇ ὑπερμάχῳ». Στήν ὑπέρμαχο στρατηγό, ἡ πόλις τῆς Θεοτόκου, πού λυτρώθηκε χάριν σ᾿ Αὐτήν ἀπό τά δεινά, ἀναγράφει τά νικητήρια καί παρακαλεῖ Αὐτήν πού ἔχει τήν ἀκαταμάχητη δύναμι νά τήν ἐλευθερώνῃ ἀπό τούς ποικίλους κινδύνους γιά νά τήν δοξολογῇ κράζοντας τό «Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε». Ὁ ὕμνος ψάλλεται καί πάλι σέ ἦχο πλ. δ'.

«Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τά νικητήρια,
ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν, εὐχαριστήρια
ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου, Θεοτόκε·
ἀλλ᾿ ὡς ἔχουσα τό κράτος ἀπροσμάχητον,
ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον,
ἵνα κράζω σοι·
Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε»

(Ἀπό τό βιβλίο τοῦ Ἰ.Μ. Φουντούλη:
ΛΟΓΙΚΗ ΛΑΤΡΕΙΑ, ἐκδ. Α. Δ).

ΚΑΤΑΝΥΚΤΙΚΟΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΙ

Το απόγευμα της Κυριακής της Τυροφάγου τελείται ο κατανυκτικός Εσπερινός της Συγνώμης.
Κατανυκτικός λέγεται, διότι ψάλλονται κατανυκτικά τροπάρια από το Τριώδιο, πού το περιεχόμενο τους διαποτίζεται από βαθιά συναίσθηση της αμαρτωλότητας, πένθος, συντριβή, μετάνοια και θερμή ικεσία για άφεση αμαρτιών.
Εσπερινός Συγνώμης λέγεται, αυτός μόνον, από τους κατανυκτικούς, διότι στο τέλος της ακολουθίας ό λαός ασπάζεται το Ευαγγέλιο ζητώντας από τον Ιερέα συγγνώμη και στη συνέχεια καί μεταξύ τους, ώστε συγχωρεμένοι να αρχίσουν τη Μεγ. Τεσσαρακοστή. Πρόκειται για μια ωραία συνήθεια, πού καλό είναι να αναβιώσει.
Αυτοί οι κατανυκτικοί Εσπερινοί τελούνται κάθε Κυριακή της Μεγ. Τεσσαρακοστής.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό των Εσπερινών αυτών είναι ότι μετά την Είσοδο και το «Εσπέρας Προκείμενον», αλλάζει ό διάκοσμος της Αγίας Τραπέζης και ή στολή του Ιερέως. Από πασχαλινή, λόγω της Κυριακής, μεταπίπτει σε πένθιμη, λόγω της Τεσσαρακοστής (αλλάζουν τα λευκά με πορφυρά - έφ' όσον τον Χριστό δεν Τον πενθούμε ως άνθρωπο, άλλ' ως Βασιλέα Θεό). Όπου χρησιμοποιούνται μώβ ή μαύρα, είναι συνήθεια μεταφερθείσα από τη Δύση.

Στο τέλος του Εσπερινού ψάλλονται τα τροπάρια «Θεοτόκε Παρθένε...», «Βαπτιστά του Χριστού...» κ.λπ….. και κατακλείονται με την ευχή του Αγίου Έφραίμ του Σύρου:

«Κύριε καί Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργίας, φιλαρχίας και άργολογίας μη μοι δως.
Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης χάρισαί μοι τω σω δούλω.
Ναι, Κύριε, Βασιλεύ, δώρησαί μοι του όράν τα έμά πταίσματα και μη κατακρίνειν τον άδελφόν μου ότι εύλογητός ει εις τους αίώνας των αιώνων. Αμήν».

Λέγοντάς την, κάνουμε και τρεις μεγάλες μετάνοιες. Ακολουθούν δώδεκα μικρές, ενώ λέμε μυστικώς το: «Ό Θεός ίλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» και στο τέλος επαναλαμβάνεται το: «Ναί Κύριε, Βασιλεύ...» κάνοντας και τετάρτη μεγάλη μετάνοια.

Ἑρμηνεία

"Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, μήν ἐπιτρέψεις νά μέ κυριεύσει τό πνεῦμα τῆς ἀργίας, τῆς περιέργειας, τῆς φιλαρχίας, καί τῆς ἀργολογίας.

Χάρισε Ἐσύ σέ μένα, τόν τιποτένιο δοῦλο Σου, πνεῦμα σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπο μονῆς καί ἀγάπης.

Ναί, Κύριε, καί Βασιλιά μου, δός μου τό χάρισμα νά βλέπω μόνο τίς δικές μου ἁμαρτίες καί τά λάθη καί νά μή κατακρίνω τόν ἀδελφό μου. Γιά Σένα πού εἶσαι ἄξιος κάθε τιμῆς καί δοξολογίας στούς ἀτελεύτητους αἰῶνες. Ἀμήν."

Η

περίοδος που διανύουμε είναι περίοδος προετοιμασίας και κατανύξεως. Ο Άγιος Εφραίμ στην προσευχή του προτρέπει όλους μας να ζητάμε από τον Κύριο δύο τινά: 1ον να μας απαλλάξει από τα κακά πνεύματα που απομακρύνουν τη χάρη του Θεού και 2ον να μας χαρίσει τις δωρεές και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος.
Ας είναι καθημερινό και επίμονο το αίτημα αυτό. Μόνο λουσμένοι μέσα στη χάρη του Παναγίου Πνεύματος θα γιορτάσουμε αληθινά τα Πάθη και την Ανάσταση του Κυρίου μας.

Ευχαριστούμε θερμά:

την Ιερά Μητρόπολη Καισαριανής(www.imkby.gr)

και το enoriaka.gr