|
|
αίροις ὁ ζωηφόρος Σταυρός, τῆς εὐσεβείας τό ἀήττητον τρόπαιον, ἡ θύρα τοῦ Παραδείσου, ὁ τῶν πιστῶν στηριγμός, τό τῆς Ἐκκλησίας περιτείχισμα· δι᾽ οὗ ἐξηφάνισται ἡ φθορά καί κατήργηται καί κατεπόθη τοῦ θανάτου ἡ δύναμις καί ὑψώθημεν ἀπό γῆς πρός οὐράνια. Ὅπλον ἀκαταμάχητον, δαιμόνων ἀντίπαλε, δόξα Μαρτύρων Ὁσίων, ὡς ἀληθῶς ἐγκαλώπισμα, λιμήν σωτηρίας, ὁ δωρούμενος τῷ κόσμῳ τό μέγα ἔλεος
Η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού αποτελεί έναν σπουδαίο εορτολογικό σταθμό του εκκλησιαστικού έτους. Στις 14 Σεπτεμβρίου σύμπασα η Ορθοδοξία τιμά τον Σταυρό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως το «καύχημά» Της και η «δόξα» Της.
Ο Τίμιος Σταυρός είναι το αγιώτερο Σημείο και Σύμβολο της Πίστεώς μας. Όλα τα άγια Μυστήρια τελειώνονται με την επίκληση του Αγίου Πνεύματος και την σφραγίδα του Σταυρού: το Βάπτισμα, το Χρίσμα, η Θ.Ευχαριστία.
Οι Ι.Ναοί, τα ιερά σκεύη και άμφια αγιάζονται με τον Τίμιο Σταυρό.
Δεν νοείται λειτουργική πράξη ή σύναξη των πιστών χωρίς την σφραγίδα του Τιμίου Σταυρού.
Ο Σταυρός είναι ο πιστότερος σύντροφος του ορθόδοξου χριστιανού, από τη στιγμή που θα γεννηθούμε μέχρι τον θάνατό μας. Και ο τάφος του Χριστιανού με τον Σταυρό ευλογείται.
Η χάρη και η δύναμη του Τιμίου Σταυρού δεν οφείλεται στο σχήμα του, αλλά στο ότι είναι το όργανο δια του οποίου ο Χριστός έσωσε τον κόσμο. Είναι το θυσιαστήριο στο οποίο προσέφερε τον εαυτό Του για όλο τον κόσμο. Στον Σταυρό απέδειξε με τον πιο πειστικό τρόπο την άπειρη αγάπη του για μας. Στον Σταυρό φανέρωσε ότι αυτός ο κόσμος δεν είναι η τελική πραγματικότητα, αλλά η οδός προς την τελική πραγματικότητα, εάν μέσα σ’αυτόν αγωνισθούμε σταυρικά κατά του εγωϊσμού μας.
Σταυρός δεν είναι μόνο ο τύπος ή το σύμβολο του Χριστού, αλλά είναι ο τρόπος ζωής των χριστιανών(Όποιος δεν σηκώνει τον σταυρό του και δεν με ακολουθεί, δεν μπορεί να είναι μαθητής μου). Καλούμαστε δηλαδή να σταυρώσουμε τον παλαιό άνθρωπο, το αμαρτωλό Εγώ μας, τα αμαρτωλά και εγωιστικά πάθη, την φιλαυτία.
Ο ίδιος ο Κύριος μας δίδαξε ότι στενή και τεθλιμμένη η οδός του Ευαγγελίου, και ότι η Βασιλεία του Θεού βιάζεται και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν. Χωρίς ¨βία¨ στον εαυτό μας δεν υποχωρεί ο παλαιός άνθρωπος, δεν ξεριζώνονται τα πάθη.
Με την νηστεία, την αγρυπνία, τις γονυκλισίες, την ορθοστασία και όλη την ευλογημένη ορθόδοξο άσκηση χαλιναγωγούνται τα πάθη και ο χριστιανός από σαρκικός γίνεται πνευματικός. Ασκείται να μη προσκολλάται εμπαθώς στους ανθρώπους και στα υλικά αγαθά. Να μη χρησιμοποιεί τον κόσμο καταναλωτικά, αλλά ευχαριστιακά.
Σήμερα διαφημίζονται στην τηλεόραση τόσα προϊόντα και με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε ο σημερινός άνθρωπος να τρέχει χωρίς δεύτερη σκέψη να τα προμηθευτεί. Ζούμε σ’ένα κόσμο που έχει ως ιδανικά του την, χωρίς ηθική, ικανοποίηση των παθών, την ευημερία, καλοζωία και άνεση.
Ο π. Δημήτριος Ντούτκο γράφει: Άς προσέξουμε όμως, ότι μερικές φορές, παρά την πίστη μας στον Χριστό, προσπαθούμε ακόμη και τον δρόμο για την βασιλεία του Θεού να τον κάνουμε άνετο! Ο κόσμος με τα αγαθά του και την τεχνική του πρόοδο μας παλάβωσε. Και αν καμιά φορά μιλούν για τον πόνο και τα παθήματα, ξαφνικά το γυρίζουν και λένε: Ο Χριστιανισμός είναι χαρά. Όλα πρέπει να είναι χαρά! Όμως η χαρά δεν έρχεται έτσι. Η χαρά δεν αγοράζεται. Η χαρά του χριστιανού αγοράζεται με τον πόνο και τα παθήματα. Για να σωθεί ο άνθρωπος, ο Κύριός μας ανέβηκε στον Σταυρό. Και πέθανε. Μετά αναστήθηκε. Μετά ήρθε η χαρά. Είναι απαραίτητο να σηκώσουμε τον σταυρό μας.
Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσιανίνωφ
«Ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου» εἶναι ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία καί ἄλλα εὐλαβῆ κατορθώματα, μέ τά ὁποῖα ταπεινώνεται ἡ σάρκα καί ὑποτάσσεται στό πνεῦμα. Τά κατορθώματα αὐτά πρέπει νά εἶναι ἀνάλογα μέ τίς δυνάμεις τοῦ καθενός καί στόν κάθε ἄνθρωπο εἶναι δικά του.
«Ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου» εἶναι τά ἁμαρτωλά ἀσθενήματα, ἤ πάθη, πού - στόν κάθε ἄνθρωπο - εἶναι δικά του! Μέ ἄλλα ἀπ᾽ αὐτά τά πάθη γεννιόμαστε καί μ᾽ ἄλλα μολυνόμαστε στήν πορεία τοῦ γήινου βίου μας.
«Ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ» εἶναι ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ.
Μάταιος καί ἄκαρπος εἶναι «ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου» - ὅσο βαρύς καί ἄν εἶναι - ἐάν δέν μεταμορφωθεῖ σέ «Σταυρό τοῦ Χριστοῦ» μέ τό ν᾽ ἀκολουθοῦμε τόν Χριστό.
«Ὁ σταυρός τοῦ κάθε ἀνθρώπου», γιά τόν μαθητή τοῦ Χριστοῦ γίνεται «Σταυρός τοῦ Χριστοῦ», γιατί ὁ μαθητής τοῦ Χριστοῦ εἶναι στερρά πεπεισμένος, ὅτι πάνω ἀπ᾽ αὐτόν (τόν μαθητή) ἀγρυπνάει ἀκοίμητος ὁ Χριστός. Πιστεύει ὅτι ὁ Χριστός ἐπιτρέπει νά τοῦ ἔρθουν θλίψεις σάν μιά ἀναγκαία καί ἀναπόφευκτη προϋπόθεση τῆς Χριστιανικῆς πίστεως. Καμιά θλίψη δέν θά τόν πλησίαζε, ἄν δέν τό εἶχε ἐπιτρέψει ὁ Χριστός, καί ὅτι μέ τίς θλίψεις πού τοῦ συμβαίνουν, ὁ Χριστιανός γίνεται οἰκεῖος τοῦ Χριστοῦ καί καθίσταται κοινωνός τῆς μοίρας Του στή γῆ καί - γιά τόν λόγο αὐτό - καί στόν οὐρανό.
Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ
Ὁ πανάγαθος Θεός τόν Σταυρόν μᾶς ἐχάρισεν. Μέ τόν Σταυρόν νά εὐλογοῦμεν καί τά Ἄχραντα Μυστήρια, μέ τόν Σταυρόν νά ἀνοίγωμεν καί τόν Παράδεισον, μέ τόν Σταυρόν νά κατακαίωμεν καί τούς δαίμονας, Πρῶτα ὅμωςκαί ἐμεῖς νά ἔχωμεν τό χέρι μας καθαρόν ἀπό ἁμαρτίες καί ἀμόλυντο. Καί τότε, ὡσάν κάνωμεν τόν σταυρόν, κατα καίεται ὁ διάβολος καί φεύγει. Εἰδέ καί εἴμασθε μεμολυσμένοι μέ ἁμαρτίες, δέν πιάνεται ὁ σταυρός ὁπού κάνομεν. Ὅθεν ἀδελφοί μου, ἤ τρῶτε ἤ πίνετε κρασί ἤ νερόν ἤ περιπατεῖτε ἤ δουλεύετε νά μή σᾶς λείπει αὐτός ὁ λόγος ἀπό τό στόμα σας καί ὁ σταυρός ἀπό τό χέρι σας. Καί ἄν ἠμπορῆτε τό ἡμερόνυκτο νά κάμετε καί πενῆντα καί ἑκατό κομποσχοίνια, καλόν καί ἅγιον εἶναι ἔργον. Καί νά προσεύχεσθε πάντο τε τήν αὐγήν καί τό βράδυ καί μάλιστα τό μεσονύκτιον ὅλον ὁπού εἶναι ἡσυχία.
Ἀκούσατε, Χριστιανοί μου, πῶς πρέπει νά γίνεται ὁ σταυρός καί τί σημαίνει. Μᾶς λέγει τό ἅγιον Εὐαγγέλιον πώς ἡ ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, δοξάζεται εἰς τόν οὐρανόν περισσό τερον ἀπό τούς Ἀγγέλους. Τί πρέπει νά κάμης καί ἐσύ; Σμίγεις τά τρία σου δάκτυλα μέ τό δεξιόν τό χέρι σου καί μήν ἠμπορώντας νά ἀνεβῆς εἰς τόν οὐρανόν νά προσκυνήσης, βά νεις τό χέρι σου εἰς τό κεφάλι σου, διατί τό κεφάλι σου εἶναι στρογγυλό καί φανερώνει τόν οὐρανόν καί λέγεις μέ τό στόμα: Καθώς ἐσεῖς οἱ Ἄγγελοι δοξάζετε τήν ἁγίαν Τριάδα εἰς τόν οὐρανόν ἔτσι καί ἐγώ ὡς δοῦλος ἀνάξιος δοξάζω καί προσκυνῶ τήν ἁγίαν Τριάδα. Καί καθώς αὐτά εἶναι τρία, εἶναι ξεχωριστά εἶναι καί μαζί, ἔτσι εἶναι καί ἡ ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, τρία πρόσωπα καί Ἕνας μόνος Θεός.
Κατεβάζεις τό χέρι σου ἀπό τό κεφάλι σου καί τό βάνεις εἰς τήν κοιλίαν σου καί λέγεις: Σέ προσκυνῶ καί σέ λατρεύω, Κύριέ μου, ὅτι κατεδέχθης καί ἐσαρκώθης εἰς τήν κοιλίαν τῆς Θεοτόκου διά τάς ἁμαρτίας μας.
Τό βάζεις πάλιν εἰς τόν δεξιόν σου ὦμον καί λέγεις: Σέ παρακαλῶ, νά μέ συγχωρήσης καί νά μέ βάλης εἰς τά δεξιά Σου μέ τούς δικαίους.
Βάνοντάς το πάλιν εἰς τόν ἀριστερόν ὦμον λέγεις: Σέ παρακαλῶ, Κύριέ μου, μή μέ βάλης εἰς τά ἀριστερά μέ τούς ἁμαρτωλούς.
Ἔπειτα κύπτοντας κάτω εἰς τήν γῆν: Σέ δοξάζω, Θεέ μου, Σέ προσκυνῶ καί Σέ λα τρεύω, ὅτι, καθώς ἐβάλθηκες εἰς τόν τάφον, ἔτσι θά βαλθῶ καί ἐγώ. Καί ὅταν σηκώνεσαι ὀρθός, φανερώνεις τήν Ἀνάστασιν καί λέγεις: Σέ δοξάζω, Κύριέ μου, Σέ προσκυνῶ καί Σέ λατρεύω, πώς ἀναστήθηκες, ἀπό τούς νε κρούς διά νά μᾶς χαρίσης τήν ζωήν τήν αἰώνιον. Αὐτό σημαίνει ὁ πανάγιος Σταυρός.
Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού
|
Ο θείος ζήλος, όμως, έκανε την αγία Ελένη να αρχίσει έρευνες για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού. Επάνω στο Γολγοθά υπήρχε ειδωλολατρικός ναός της θεάς Αφροδίτης, τον οποίο γκρέμισε και άρχισε τις ανασκαφές. Σε κάποιο σημείο βρέθηκαν τρεις σταυροί. Η συγκίνηση υπήρξε μεγάλη, αλλά ποιος από τους τρεις ήταν του Κυρίου; Τότε ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Μακάριος με αρκετούς ιερείς, αφού έκαναν δέηση, άγγιξε στους σταυρούς το σώμα μιας ευσεβεστάτης κυρίας που είχε πεθάνει. Όταν ήλθε η σειρά και άγγιξε τον τρίτο σταυρό, που ήταν του Κυρίου, η γυναίκα αμέσως αναστήθηκε. Η είδηση διαδόθηκε σαν αστραπή σε όλα τα μέρη της Ιερουσαλήμ. Πλήθη πιστών άρχισαν να συρρέουν για να αγγίξουν το Τίμιο Ξύλο. Επειδή όμως συνέβησαν πολλά δυστυχήματα από το συνωστισμό, ύψωσαν τον Τίμιο Σταυρό μέσα στο ναό σε μέρος υψηλό, για να μπορέσουν να τον δουν και να τον προσκυνήσουν όλοι. Αυτή, λοιπόν, την ύψωση καθιέρωσαν οι Άγιοι Πατέρες να γιορτάζουμε στις 14 Σεπτεμβρίου, για να μπορέσουμε κι εμείς να υψώσουμε μέσα στις ψυχές μας το Σταυρό του Κυρίου μας, που αποτελεί το κατ΄ εξοχήν όπλο κατά του διαβόλου. Απολυτίκιο
|
"Η τελετή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού"
Στο τέλος της Δοξολογίας οι μεν χοροί, αφού μεταβούν στην βόρεια πύλη του ιερού Βήματος αρχίζουν το ασματικό «Άγιος ο Θεός» ο δε ιερέας στέκεται προ της αγίας Τράπεζας. Αφού θυμιάσει τον Τίμιο Σταυρό που βρίσκεται πάνω σε ευτρεπισμένο δίσκο με κλαδιά βασιλικού και τρία αναμμένα κεριά, σηκώνει τον δίσκο και τον θέτει επί της κεφαλής. Στρέφεται γύρω από την Αγία Τράπεζα από δεξιά προς τα αριστερά, και εξέρχεται από την βόρεια πύλη του Αγ. Βήματος. Κατέρχεται στις βασιλικές θύρες, ενώ προπορεύονται κατά τάξη οι λαμπαδούχοι, αυτοί που φέρουν τα εξαπτέρυγα, οι χοροί οι οποίοι ψάλλουν το ασματικό «Άγιος ο Θεός» και οι θυμιώντες τον τίμιο Σταυρό. Εκεί εισοδεύει στο μέσο του ναού-συνήθως στον σολέα-, γυρίζει τρεις φορές γύρω από ευτρεπισμένο τραπέζι, στέκεται μπροστά του κοιτώντας προς την ανατολή και, αφού οι χοροί ψάλλουν το ασματικό, υψώνει τον δίσκο και λέγει «Σοφία ορθή». Θυμιατίζει γύρω του σταυροειδώς ψάλλοντας «Σώσον, Κύριε τον λαό σου», το οποίο επαναλαμβάνει κάθε χορός από μία φορά.
Ακολούθως ο ιερέας κάνει τρεις μετάνοιες, παίρνει στα χέρια του με κλάδους βασιλικού τον τίμιο Σταυρό και βλέποντας προς την ανατολή λέγει «Ελέησον ημάς, ο Θεός, κατά το μέγα έλεός σου, δεόμεθά σου, επάκουσον και ελέησον». Οι χοροί λένε το «Κύριε ελέησον», ενώ ο ιερέας, αφού σφραγίσει τρεις φορές με τον τίμιο Σταυρό κλίνει την κεφαλή, σκύβει ώστε να απέχει μια σπιθαμή από τη γη, και αφού τελειώσει η α’ εκατοντάδα σηκώνεται.
Έπειτα αφού στραφεί δεξιά, βλέπει προς τον βορρά, υψώνει τον τίμιο Σταυρό και λέγει «Έτι δεόμεθα υπέρ του ευσεβούς ημών έθνους, πάσης αρχής και εξουσίας εν αυτώ και εν τω κράτει ημών, του κατά ξηράν, θάλασσαν και αέρα φιλοχρίστου ημών στρατού και υπέρ του Κύριον τον Θεόν ημών επί πλέον συνεργήσαι και κατευοδώσαι αυτό εν πάσιν». Οι χοροί ψάλλουν το «Κύριε ελέησον», ενώ ο ιερέας αφού σφραγίσει και πάλι τρεις φορές με τον τίμιο Σταυρό, κλίνει την κεφαλή κλπ., σηκώνεται μέχρι να συμπληρωθεί η β΄εκατοντάδα.
Ακολούθως στρέφεται δεξιά, βλέπει προς την δύση και υψώνοντας τον τίμιο Σταυρό λέγει: «Έτι δεόμεθα υπέρ του Αρχιεπισκόπου…και πάσης της εν Χριστώ αδελφότητος». Οι χοροί ψάλλουν το «Κύριε, ελέησον» και ο ιερέας αφού σφραγίσει τρεις φορές με τον τίμιο Σταυρό, κλίνει την κεφαλή κλπ. και σηκώνεται μόλις συμπληρωθεί η γ΄ εκατοντάδα.
Μετά αφού ο ιερέας στραφεί στα δεξιά, βλέπει προς νότο και υψώνει τον τίμιο Σταυρό λέγοντας: «Έτι δεόμεθα υπέρ ελέους, ζωής, ειρήνης, υγείας, σωτηρίας, συγχωρήσεως και αφέσεως των αμαρτιών των δούλων του Θεού, επιτρόπων, ενοριτών και συνδρομητών της αγίας εκκλησίας ταύτης συν γυναιξί και τοις τέκνοις αυτών». Οι χοροί λένε το «Κύριε ελέησον», και ο ιερέας σφραγίζει και πάλι τρεις φορές κλπ. μέχρι να συμπληρωθεί η δ΄ εκατοντάδα.
Τέλος ο ιερέας στρέφεται προς τα δεξιά, βλέπει προς την Ανατολή και υψώνει τον τίμιο Σταυρό λέγοντας: «Έτι δεόμεθα υπέρ πάσης ψυχής χριστιανών ορθοδόξων, υγείας τε και σωτηρίας και αφέσεως των αμαρτιών αυτών ». Οι χοροί λένε το «Κύριε, ελέησον», ο ιερέας σφραγίζει τρεις φορές με τον τίμιο Σταυρό κλπ, μέχρι να συμπληρωθεί η ε΄ εκατοντάδα.
Ακολουθεί η κυρίως ύψωση. Ο ιερέας στέκεται μπροστά από το τραπέζι, βλέπει προς την ανατολή και υψώνει τον τίμιο Σταυρό ψάλλοντας το κοντάκιο «Ο υψωθείς εν τω σταυρώ εκουσίως», ευλογεί με τον τίμιο Σταυρό τον λαό, εναποθέτει αυτόν στο δίσκο και τον προσκυνεί ψάλλοντας: «Τον σταυρόν σου προσκυνούμεν Δέσποτα, και την αγίαν σου Ανάστασιν δοξάζομεν». Κάθε χορός το επαναλαμβάνει από μία φορά. Κατόπιν οι χοροί ψάλλουν τα ιδιόμελα «Δεύτε, πιστοί» κλπ. Ακολούθως προσέρχεται ο λαός στην προσκύνηση του τιμίου Σταυρού και λαμβάνει κλάδο βασιλικού από τον ιερέα. Όταν ολοκληρωθεί η προσκύνηση ο β΄ χορός ψάλλει το απολιτίκιο «Σώσον Κύριε τον λαόν σου».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: π. Γεώργιος Χριστοδούλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου